ਸੰਪਾਦਕੀ

ਰਾਸ ਬਿਹਾਰੀ ਬੋਸ ਦਾ ਜਨਮ 25 ਮਈ, 1886 ਨੂੰ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਬਰਧਮਾਨ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸੁਬਾਲਦਹ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਵਿਨੋਦ ਬਿਹਾਰੀ ਬੋਸ ਸੀ।ਬਿਹਾਰੀ ਬੋਸ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਤੀਕਾਰੀ ਨੇਤਾ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਫੌਜ ਦੇ ਸੰਗਠਨ ਦਾ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕ੍ਰਾਤੀਕਾਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਸਗੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਵੀ ਉਹ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨਭਰ ਲੱਗੇ ਰਹੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਆਰੰਭਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਚੰਦਨਨਗਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਰਾਸਬਿਹਾਰੀ ਬੋਸ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਤੰਤਰਤਾ ਦੇ ਸਪਨੇ ਵੇਖਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘਾ ਦਿਲਚਸਪੀ ਸੀ ।ਗਦਰ ਦੀ ਸਾਜਿਸ਼ ਰਚਣ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਪਾਨ ਜਾ ਕੇ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਡੀਪੈਂਡੰਸ ਲੀਗ ਅਤੇ ਅਜ਼ਾਦ ਗਹਿੰਦ ਫੌਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਰਾਸ ਬਿਹਾਰੀ ਬੋਸ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਰਹੀ। ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਜਾਰਜ ਪੰਚਮ ਦੇ 12 ਦਸੰਬਰ 1911 ਨੂੰ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਵਾਇਸਰਾਏ ਲਾਰਡ ਹਾਰਡਿੰਗ ਦੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਵਾਰੀ ਕੱਢੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਸ਼ੋਭਾਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਵਾਇਸਰਾਏ ਲਾਰਡ ਹਾਰਡਿੰਗ ਉੱਤੇ ਬੰਬ ਸੁੱਟਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਰਾਸਬਿਹਾਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਅਮਰੇਂਦਰ ਚਟਰਜੀ ਦੇ ਇੱਕ ਚੇਲਾ ਬਸੰਤ ਕੁਮਾਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਬੰਬ ਸੁੱਟਿਆ ਲੇਕਿਨ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਖੁੰਝ ਗਿਆ। ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਰਾਸਬਿਹਾਰੀ ਬੋਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲੱਗ ਗਈ ਅਤੇ ਉਹ ਲਈ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਰੇਲਗਾਡੀ ਫੜਕੇ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਖਿਸਕ ਗਏ ਅਤੇ ਦਫਤਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਜਿਵੇਂ ਕੁੱਝ ਹੋਇਆ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਭਾ ਬੁਲਾਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਾਇਸਰਾਏ ਉੱਤੇ ਹੋਏ ਹਮਲੇ ਦੀ ਨਿੰਦਿਆ ਵੀ ਕੀਤੀ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ 21 ਜਨਵਰੀ 1945 ਈ. ਨੂੰ ਟੋਕੀਓ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ।

ਪ੍ਰੋ . ਗਗਨਦੀਪ ਕੌਰ ਧਾਲੀਵਾਲ

ਲੜੀ ਨੰਬਰ.3
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਅੰਕ ਵਿੱਚ ਅਲਾਉਦੀਨ ਖਲਜੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ, ਵਿੱਤੀ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਸੁਧਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੈ। ਇਨਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾਂ ਉਸਨੇ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤੇ ਜਿਵੇਂ
 ਸੈਨਿਕ ਸੁਧਾਰਅਲਾਉਦੀਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸੈਨਾ ਦਾ ਸੰਗਠਨ ਕੀਤਾ।ਉਸਦੀ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਪੈਦਲ, ਘੋੜਸਵਾਰ, ਹਾਥੀ ਸੈਨਿਕ ਵੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਨਿਰਵਾਹ ਲਈ ਤਨਖਾਹਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਭਾਅ ਸਸਤੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ।ਸੈਨਾ ਲਈ ਨਵੇਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਲਈ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਖੋਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਕਿੱਲਿਆ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕਰਵਾਈ।ਉਸਨੇ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਜੋ ਕਿ ਦਾਗ਼ ਅਤੇ ਚਿਹਰਾ ਪ੍ਰਥਾ ਆਰੰਭ ਕੀਤੀ।ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰੇਕ ਘੋੜੇ ਨੂੰ ਦਾਗਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਚਿਹਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸੈਨਿਕ ਦਾ ਹੁਲੀਆ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
 ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰਉਸਨੇ ਕਈ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰ ਵੀ ਕੀਤੇ ਜਿਵੇਂ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਤੇ ਰੋਕ, ਸ਼ਰਾਬ ਵੇਚਣ ਅਤੇ ਖਰੀਦਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਸਜਾਵਾਂ, ਜੂਆ ਖੇਡਣ ਤੇ ਰੋਕ,ਵੇਸ਼ਵਪਨ ਤੇ ਰੋਕ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਆਦੇਸ਼, ਜਾਦੂਗਰਾਂ ਦੀ ਜਾਦੂਗਿਰੀ ਤੇ ਰੋਕ ਆਦਿ।
ਅਲਾਉੱਦੀਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋ ਆਰਥਿਕ ਸੁਧਾਰ ਉਸਦੇ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੀ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ।ਉਹ ਮੱਧ ਕਲੀਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁਲਤਾਨ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਰਥਿਕ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤੇ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਅਲਾਉਦੀਨ ਨੂੰ ਮੱਧ ਕਾਲੀਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਕ ਮਹਾਨ ਅਰਥਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਖ਼ਲਕੇ ਖ਼ੁਦਾ ਭਾਵ ਪਰਜਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੁਖੀ ਬਣਾਉਣਾ ਸੀ।
ਉਸਨੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਛੋਟੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਭਾਅ ਨਿਯਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ।ਕੋਈ ਵੀ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਰੇਟਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁੱਲ ਵਿੱਚ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਵੇਚ ਸਕਦਾ ਸੀ।ਉਸਨੇ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਕਿਸਾਨ 10 ਮਣ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਨਾਜ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕਦਾ। ਸੰਕਟ ਸਮੇਂ ਸਰਕਾਰੀ ਗੁਦਾਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।
ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸੁਦਾਗਰ ਅਤੇ ਬਨਜਾਰੇ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅਲਾਉਦੀਨ ਨੇ ਰਾਸ਼ਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ। ਜੋ ਕਿ ਵਰਖਾ ਨਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਅਨਾਜ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਸੰਕਟ ਸਮੇਂ ਰਾਸ਼ਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।ਉਸਨੇ ਅਨਾਜ, ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀਆ ਮੰਡੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ।ਮੰਡੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਦੀਵਾਨ ਏ ਰਿਆਸਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।ਹਰ ਇਕ ਮੰਡੀ ਦੇ ਅਧਿਅਕਸ਼ ਨੂੰ ਸਾਹਨਾਂ ਏ ਮੰਡੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਅਲਾਉਦੀਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ਼ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ। ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੁਧਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦਾ ਸੀ ਉਸਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਅਲਾਉਦੀਨ ਦੇ ਕੀਤੇ ਸੁਧਾਰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸਫਲ ਹੋਏ।
ਅਨਪੜ੍ਹ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਅਲਾਉਦੀਨ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਕਰਦਾ ਸੀ।ਉਸਦੇ ਦਰਬਾਰ ਦਾ ਮਹਾਨ ਕਵੀ ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਤੂਤੀ ਏ ਹਿੰਦਦੀ ਉਪਾਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ।ਜਿਸਨੇ ਤਾਰੀਖ਼ ਏ ਅਲਾਈ ਅਤੇ ਆਸ਼ਿਕਾਨਾਮੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਕ ਹੋਰ ਕਵੀ ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਦੀ ਯੋਗਤਾ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੁਆਦੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਉਹ ਅਮੀਰ ਹਸਨ ਦੇਹਲਵੀ ਸੀ। ਅਲਾਉਦੀਨ ਭਵਨ ਕਲਾ ਦਾ ਪ੍ਰੇਮੀ ਵੀ ਸੀ।ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਵਨ ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ, ਅਲਾਈ ਮੀਨਾਰ, ਅਲਾਈ ਦਰਵਾਜ਼ਾ, ਸਿਰੀ ਦਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਆਦਿ ਸਨ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਲਾਉੱਦੀਨ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਕੰਮ ਕੀਤੇ।
ਪਰ ਅਲਾਉਦੀਨ ਖਿਲਜੀ ਬਹੁਤ ਹੰਕਾਰੀ ਸੀ, ਆਪਣੀ ਤੁਲਨਾ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਜੇਤੂ ਸਿਕੰਦਰ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ "ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਿਕੰਦਰ" ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ।
ਪੂਜਾ 9815591967
ਰਤੀਆ

23 ਮਈ 1984 ਵਿੱਚ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ—ਬਚੇਂਦਰੀ ਪਾਲ
ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਰਨ ਲਈ ਹਿੰਮਤ ਤੇ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।ਜੇਕਰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਪਹਿਲਾ ਮਿੱਥਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮੰਜਿਲ ਪਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਾਨੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।ਅੱਜ ਆਪਾ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੇ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਬਚੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਦੀ ।ਜੋ ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਸਦਕਾ ਅੱਜ ਦੁਨੀਆਂ ਲਈ ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ।ਬਚੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਹੈ ਜੋ 23 ਮਈ 1984 ਈ. ਵਿੱਚ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਉੱਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਹੁੰਚੀ। ਬਚੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਦਾ ਜਨਮ 24 ਮਈ 1954 ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੇ ਉਤਰਕਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਪਿੰਡ ਨਾਕੁਰੀ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਗੜਵਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ । ਬਚੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਨੇ ਮਾਤਾ ਹੰਸਾ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਜਨਮ ਲਿਆ ।ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਿੱਤਾ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਮੋਟਰ ਫ਼ਾਰ ਐਡਵੈਂਚਰ ਹੈ।ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਬਚੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਨੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ– ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਡਵੈਂਚਰ ਫਾਉੰਡੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਕਿੱਤੇ ਦੀ ਸੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ।ਸਿਆਣੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬੱਚੇ ਦੇ ਗੁਣ ਤਾਂ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਦਿੱਸਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਵੱਡਾ ਹੋ ਕੇ ਕੀ ਬਣੇਗਾ ਕੁੱਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਚੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਨਾਲ ਵੀ ਹੋਇਆਂ।ਜਦੋ ਉਹ 12 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸੀ ਤਾ ਉਸਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ਬਣਨ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਸੀ ਉਸਨੇ ਪਹਿਲਾ ਹੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਲਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਸਕੂਲ ਪਿਕਨਿਕ ਤੇ ਗਈ ਸੀ। ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪਿਕਨਿਕ ਦੌਰਾਨ 13,123 ਫੁੱਟ (3,999.9 ਮੀਟਰ) ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਨੂੰ ਸਕੇਲ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ 5ਵੀਂ ਔਰਤ ਹੈ। ।ਤੇਨਜਿੰਗ ਐਡਮੰਡ ਹਿਲੇਰੀ ਦੀ ਮਾਉਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਉਤਸਵ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਤੋਂ ਸਿਰਫ ਪੰਜ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਐਮ.ਏ. ਅਤੇ ਬੀ.ਐਡ. ਤੋਂ ਡੀ.ਏ.ਵੀ. ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਕਾਲਜ, ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਸੰਨ 1984 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਚੌਥੀ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ, "ਐਵਰੇਸਟ'84" "ਦਾ ਨਾਮ, ਮਾਉਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਤੱਕ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਬਚੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਨੂੰ ਛੇ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਗਿਆਰਾਂ ਆਦਮੀਆਂ ਦੇ ਕੁਲੀਨ ਸਮੂਹ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ (ਨੇਪਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸਾਗਰਮਾਥਾ) ਚੜ੍ਹਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।ਬਚੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਕੁੱਝ ਸਨਮਾਨ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ-
* ਭਾਰਤ ਪਰਬਤ ਰੋਹੀ ਫਾਉੰਡੇਸ਼ਨ ਨੇ ਸੋਨ ਤਗਮਾ (1984)
* ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਦਮ ਸ੍ਰੀ (1984)
* ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਸੋਨ ਤਗਮਾ(1985)।
* ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਰਜੁਨ ਇਨਾਮ (1986)
* ਕੋਲਕਾਤਾ ਲੇਡੀਜ਼ ਸਟੱਡੀ ਗਰੁੱਪ ਆਰਡਰ (1986)।
* ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਡ ਰਿਕਾਰਡ (1990) 'ਚ ਨਾਮਜਦ
* ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੌਮੀ ਐਡਵੈਂਚਰ ਸਨਮਾਨ (1994)।
* ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਨੇ ਯਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਸਨਮਾਨ (1995)।
* ਹੇਮਵਤੀ ਨੰਦਨ ਬਹੁਗੁਣਾ ਗੜਵਾਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਪੀਐਚਡੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ (1997)।
* ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮੰਤਰਾਲਾ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਨੇ ਪਿਹਲੀ ਵੀਰਾਂਗਣਾ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਨਮਾਨ(2013-14)। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਚੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਕ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਲਾਘਾਯੋਗ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਹੋਣਾ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।ਬਚੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਰਹੀ। ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹਾਰੀ ।ਇੱਕ "ਇੰਡੋ-ਨੇਪਾਲੀ ਔਰਤ ਦੀ ਮਾਊਟ ਐਵਰੈਸਟ ਅਭਿਆਨ - 1993" ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਹੜੀ ਭਾਰਤੀ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ਲਈ ਮਾਪਦੰਡ ਤੈਅ ਕੀਤੇ ਜਦੋਂ ਇਸ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿਚ 7 ਔਰਤਾਂ ਸਮੇਤ 18 ਲੋਕ ਪਹੁੰਚੇ।ਇਸ ਤਰਾਂ ਬਚੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬੀ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ।ਜਿੰਨਾਂ ਦੇ ਹੌਸਲੇ ਬੁਲੰਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਇੱਕ ਦਿਨ ਜ਼ਰੂਰ ਮੰਜਿਲ ਪਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।ਬਚੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਪਣਾ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਨਾਂ ਰੌਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਂ ਚਮਕਾਇਆ ਹੈ।

ਗਗਨਦੀਪ ਕੌਰ ਧਾਲੀਵਾਲ

ਧਰਮ ਜਾਂ ਆਮ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਸਾਇਟੀ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕ ਸਾਂਝਾ ਰੂਪ ਹੀ ਹੈ । ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਮੁਢਲੇ , ਸਿਧਾਂਤਿਕ ਨਿਯਮ ਵੀ ਇਸੇ ਆਧਾਰਤ ਹਨ ਕਿ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਇਕ ਬਰਾਬਰਤਾ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣਾ , ਸਮਾਜ ਦੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਲਈ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਭੇਦ ਭਾਵ ਦੇ ਅੱਗੇ ਹੋ ਕੇ ਵਿਚਰਨਾ ਹੈ । ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਖੁਦ ਤਨ ,ਮਨ , ਧਨ ਦੁਆਰਾ ਸਮਾਜਿਕ ਸੇਵਾ ਜਾਂ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰਨ ਲਈ , ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਦੱਸੀ ਸਿਧਾਂਤਿਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਢੱਲਣਾਂ ਅਤੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਚਾਈ ਤੇ ਸਿਧਾਂਤਿਕ ਕਿਰਤ ਹੀ ਸਿੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਢਾਲਣ ਵਿੱਚ ਇਕ ਰਸਤਾ ਬਣਦੀ ਹੈ । ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਲੋਕਾਈ, ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰਨ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਈ ਕੁਝ ਐਸੀ ਬੁਰਾਈ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ , ਜੋ ਕਿ ਨਾ ਤਾਂ ਸਿਧਾਂਤਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸਹੀ ਹੈ ਨਾ ਹੀ ਸਿੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਲਈ ਚੰਗੇ ਲਛਣ ਹਨ । ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਭੀ ਸਿੱਖ ਪੁਰਾਤਨ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਪੜਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਅੱਜ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤਨ ਸਿਖਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਅੰਤਰ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ।ਅਜ ਦਾ ਸਿੱਖ , ਦੇਸ਼ ਬਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰਦਾ ਵਪਾਰਕ ਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਰਸਤੇ ਤੁਰਦਿਆਂ ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਰਸਤੇ ਐਸੇ ਅਪਣਾ ਲਏ ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਦੁਨਿਆਵੀ ਪਹਿਚਾਣ ਤਾਂ ਬਣੇ , ਪਰ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ , ਉਹ ਪੁਰਾਤਨ ਸਿਖਾਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਨੂੰ ਕਈ ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਹੈ । ਜਿਹੜੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਕਮਾਈਆਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ , ਅਜਿਹੀ ਕਮਾਈ ਤੇ ਗਲਤ ਰਾਹ ਅੱਜ ਬਹੁਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਵਪਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਏ ਹਨ । ਇਸ ਪੱਖ ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਪੁਰਾਤਨ ਤੇ ਸਿਧਾਂਤਿਕ ਪੱਖੋਂ , ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਦੂਰੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਲਈ ਹੈ । ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਇਕ ਉਦਾਹਰਣ ਬੜੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਚਲੀ ਆਈ ਹੈ ਕਿ - ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਘੋੜੇ ਨੇ ਤੰਬਾਕੂ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਪੈਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਾਇਆ । ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਉਸ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਮੇਆਂ ਵਿੱਚ , ਸਿੱਖਾਂ ਤੋਂ ਇੱਲਾਵਾ , ਦੂਸਰੇ  ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ , ਪਰ ਸਿੱਖ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੀ ਸਿੱਖ ਸਬਰ ਦੇ ਧਨੀ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਆਚਰਨ ਤੇ ਸਾਫ਼ ਸੁਥਰੀ ਕਮਾਈ ਪੱਖੋਂ ਮਹਾਨ ਸਨ । ਉਪਰੋਕਤ ਨਸ਼ਈ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਮਾਰੂ ਕਿਤੇ ਦੂਸਰੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਉਹ ਨਿਰਲੇਪ , ਵੱਖਰੇ ਰਹਿੰਦੇ , ਉਸੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਸੁਧਾਰਕ ਹਿੱਸਾ ਸਨ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਰਲੇ ਮਿਲੇ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਕਾਰਨ ਵੀ ਇਨਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਮਸ਼ਵਰੇ ਦੀ ਸਲਾਹ ਸਿੱਖਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਨ । ਮਿਸਲਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਦਾ ਸਮਾਂ ਇਸ  ਪੱਖੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਉੱਚੇ ਸੁੱਚੇ ਚੰਗੇ ਕਿਰਦਾਰ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਪਸੰਦੀ ਨੀਤੀ ਵਜੋਂ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ  ਸੁਨਹਿਰੀ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ । ਸਿੱਖਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੀ ਘਟਗਿਣਤੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ , ਹਿੰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਬਹੁ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਅਗਵਾਈ ਦੇਣ ਦੇ ਕਾਬਲ ਰਹੇ । ਪਰ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਖਾਂ  ਨੇ ਦੇਸ਼ ਬਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਂਵੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਰ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਉੱਚਾ ਕੀਤਾ ਹੈ , ਪਰ ਸਿਧਾਂਤਿਕ  ਪਖੋ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਨਾਮ ਵਿੱਚ ਬੜੇ ਬੁਰੇ ਅਸਰ ਸਹਿਤ ਮਿਲਗੋਭਾ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬੁਰੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਧਰਿਆ ਸਗੋਂ ਸ਼ਰਾਬ , ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਹਰ ਕਿਤੇ , ਕਲੱਬਾਂ ਤੇ ਕਈ ਥਾਈਂ ਨਸ਼ਈ ਕਲੱਬਾਂ ਦੇ ਗਿੱਰੇ ਆਚਰਨ ਦੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਕੋਹੜ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਮੰਨੇ ਪਰਮੰਨੇ ਹਿੱਸੇ ਨੇ ਗੱਲ ਲਾ ਲਿਆ ਹੈ । ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਨਸ਼ਾ ਤਸ਼ਕਰੀ ਦਾ ਸੇਵਨ , ਵਪਾਰ , ਦੇਸ਼ ਬਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ,ਸਿਗਰਟ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਲਕੀਅਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਹੀ ਵੇਚਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ । ਪੰਥਕ ਸਫਾਂ , ਗੁਰਦੁਆਰਿਆ ਦੇ ਮੁਖੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਜਿਹੇ ਵਪਾਰਾਂ , ਦੁਕਾਨਦਾਰੀਆਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਆਮ ਹਨ । ਕਈ ਥਾਈਂ ਕਲੱਬਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਵੀ ਟਾਵੇਂ ਟਾਵੇਂ ਸਿੱਖ ਹਨ। ਅੱਜ ਬਹੁਪੱਖੀ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਸੋਚਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਜਿਨਾਂ ਰਖਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸ ਰਾਖੇ ਦੱਸਦਾ ਆਇਆ ਹੈ , ਉਹ ਲੋਕ ਖੁਦ ਹੀ ਕਿਉਂ ਅਜਿਹੇ ਕਿੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਗੱਲ ਲਾ ਰਹੇ ਹਨ । ਸਿੱਖ  ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਸਿਧਾਂਤ ਤੇ ਨੇਕ ਕਮਾਈ ਦਾ ਢੰਡੋਰਾ ਦੇ ਕੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰਸਤਾ ਦਿਖਾਇਆ , ਉਸ ਰਸਤੇ ਤੋ ਕੁਝ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਹੀ ਵਪਾਰੀ ਹਿੱਸਾ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਗੁਮਰਾਹ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਸ਼ਾਇਦ ਅਜਿਹੇ ਸਿਧਾਂਤਹੀਣ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਹੀ ਇਕ ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਇਂਝ ਲਿਖਿਆ ਕਿ—  “ਯਿਹ ਬੰਦ ਕਰਾਨੇ ਆਏ ਥੇ ਤਵਾਇਤੋਂ ਕੇ ਕੋਠੇ , ਮਗਰ ਸਿਕੋਂ ਕੀ ਛਣਕ ਦੇਖ ਕਰ ਖੁਦ ਹੀ ਮੁਜਰਾ ਕਰ ਬੈਠੇ “  -ਅਫ਼ਸੋਸ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਹੋਰ ਭੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ,ਕਿ ਸਾਡੇ ਮਹਾਨ ਸੰਸਥਾਵਾਂ , ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰਾਂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਵੱਲ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਕੋਈ ਕਦਮ ਪੁੱਟਿਆ , ਸਗੋਂ ਅਜਿਹੀ ਦਸ਼ਾ ਦੀ ਆਓ ਭਗਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ । ਅੱਜ ਸਿੱਖ ਧਰਮ , ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਜੇ ਕਰ ਅਜਿਹੇ ਕੁਰਹਿਤਾਂ ਦੇ ਕਿਤੇ , ਵਪਾਰ “ਸਿੱਖ ਪੰਥ” ਵਿੱਚ ਵਪਾਰੀ ਅਤੇ ਅਗਵਾਈ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ , ਤਦ ਸਮੁੱਚੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ  ਦਾ ਕੌਮੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੇਵਾ ਇਨਸਾਫ਼ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ? ਅਜਿਹੇ ਮਸਲੇਆਂ , ਅਜਿਹੀ ਦੋਹਰੇ  ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਸਿੱਖ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸੱਚੇ ਸੁੱਚੇ ਸਿਧਾਂਤ ਤੇ ਸੱਟ ਮਾਰ ਕੇ ਗੁਮਰਾਹ ਕਰਨ ਦਾ ਜੋ ਰਾਹ ਅਪਨਾਇਆ ਹੈ , ਇਹ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਲਈ , ਹੋਂਦ ਲਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ । ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਸੰਕਟ ਨੇ ਆ ਘੇਰਿਆ ਹੈ ਜੋ ਇਕ ਕਲੰਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿੱਟੇ ਭੀ ਕਲੰਕਤ ਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ । ਸਿੱਖ ਕੁੜੀ ਮਾਰ , ਨੜੀਮਾਰਾਂ ਤੋ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ । ਪਰ ਅੱਜ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਤਖਤਾਂ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਅਵੇਸਲੇ ਹੋ ਕੇ ਕਿਹੜੀ ਨੀਂਦ ਸੁੱਤੇ ਹਨ । ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਨੂੰ ਉਪਰੋਕਤ ਦੱਸੇ ਕਾਰਨ ਤਹਿਤ ਉੱਚਾ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਮਸਾ ਰੰਘੜ ਦੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਦੌਰ ਅਤੇ ਵੇਸਵਾਵਾਂ ਦਾ ਕਾਂਢ ਦੁਖਦਾਈ ਸੀ ਤਦ ਹੀ ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ , ਭਾਈ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਸਿੱਖ ਮਾਣ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਅਜਿਹੇ ਅਨੇਕਾਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਮੇ ਹਨ , ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਿੱਖ ਦੀ ਕਿਰਤ ,ਉੱਚੇ ਸੁੱਚੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਹੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦੇ ਹਨ । ਸਾਡਾ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ ਤੇ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪੱਖ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰੀਏ ਅਤੇ ਸਾਂਝ ਪਾਈਏ । —— ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਲ ਯੂ.ਕੇ .। email:psbal46@gmail.com

ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾਂ ਖੇਤਰ ਵਿਚ , ਨਵੇਂ ਦਿਸਹਿੱਦੇ ਸਿਰਜ ਚੁੱਕੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਐਵਾਰਡ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਦਾ ਮਾਣ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਚੁੱਕੀ  , ਮਾਣਮੱਤੀ ਫ਼ਿਲਮ 'ਚੰਨ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ' 39 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ , ਫ਼ਿਰ ਸਿਨੇਮਾਂ ਘਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਬਣਨ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਧੁਨਿਕ ਸਿਨੇਮਾਂ ਮਾਪਦੰਢਾਂ ਅਧੀਨ ਅਤੇ ਸੋਹਣੇ ਮੁਹਾਂਦਰੇਂ ਨਾਲ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਸਨਮੁੱਖ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ | ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ , ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸ. ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਯੂ.ਕੇ , ਜੋ ਲੰਦਨ ਦੀ ਨਾਮਵਰ ਅਤੇ ਮਾਣਮੱਤੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਵਜੋਂ , ਆਪਣਾ ਸ਼ੁਮਾਰ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਓਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ 5.1 ਸਾਊਡ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਨਾਲ ਹਾਈ ਡੈਫੀਨਿਸ਼ਨ ਡਿਜ਼ਿਟਲ ਸਾਂਚੇ ਦੁਆਰਾ , ਫ਼ਿਲਮ ਨੂੰ ਬੇਹਤਰੀਣ ਸਿਨੇਮਾਂ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚ ਢਾਲਿਆਂ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਲਈ , ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਸਾਲਾਂ ਬੱਧੀ ਮਿਹਨਤ , ਫ਼ਿਲਮ ਟੀਮ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਦੁਨੀਆਂਭਰ ਵਿਚ ਲੋਕਪਿ੍ਯਤਾਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਆਯਾਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ , ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ  ਡਾਇਲਾਗ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਲੇਖਕ ਬਲਦੇਵ ਗਿੱਲ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ , ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਵਜੂਦ ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਵਿਉਂਤਿਆਂ ਗਿਆ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਫ਼ਿਲਮ ਟੀਮ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਬਲਦੇਵ ਗਿੱਲ ਜਿਹੀਆਂ ਜਿਆਦਾਤਰ ਸਖ਼ਸ਼ੀਅਤਾਂ ਆਪਣੇ ਇਸ ਖਿੱਤੇ ਵਿਚ ਨਵੀਆਂ ਹੀ ਸਨ। ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਲੱਖਣਤਾਂ ਭਰੀ , ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਆਧਾਰਿਤ ਸਿਨੇਮਾਂ ਸਿਰਜਣਾ ਨੂੰ ਅੰਜ਼ਾਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ , ਏਨ੍ਹਾ ਜਿਆਦਾ ਅਨੁਭਵ ਵੀ ਨਹੀਂ , ਪਰ ਫ਼ਿਰ ਵੀ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਜਨੂੰਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਵੱਖ ਕਰ ਗੁਜਰਣ ਦਾ ਜਜਬਾਂ ਜਰੂਰ ਸੀ । ਜਿਸ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਹੀ ਇਹ ਫ਼ਿਲਮ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾਂ ਸਨਅਤ ਵਿਚ ਇਕ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਸਾਬਿਤ ਹੋ ਸਕੀ |  ਦੇਸ਼, ਵਿਦੇਸ਼ ਵਸੇਂਦੇ ਅਤੇ ਚੰਗੇਰ੍ਹੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵੇਖਣ ਦੀ ਤਾਂਘ ਰੱਖਦੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ , ਇਕ ਵਾਰ ਫ਼ਿਰ ਉਤਸੁਕਤਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰਬਿੰਦੂ ਬਣੀ , ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਨਵੀਰ੍ਹੀ ਦਿੱਖ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਪੋਸਟਰ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਕੈਮਰਾਮੈਨ ਅਤੇ ਅਜ਼ੀਮ ਫ਼ਿਲਮੀ ਸਖ਼ਸੀਅਤ 'ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ' ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਟੀਮ ਮੈਂਬਰਾਂਨ ਵੱਲੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ

। ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ , ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ , ਕਈ ਅਹਿਮ ਸਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਵੀ , ਇਸ ਮੌਕੇ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ | ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਰੂਪ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਚ' ਸ. 'ਚਾਨਣ ਸਿੰਘ ਯੂ. ਕੇ' ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਟੀਮ ਪ੍ਰਮੁੱਖ 'ਵਰਿਆਮ ਮਸਤ' ਜੋ ਖ਼ੁਦ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਿਨੇਮਾਂ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਅਜ਼ੀਮ ਹਸਤੀ ਵਜੋਂ ਅਪਣਾ ਸ਼ੁਮਾਰ ਕਰਵਾਉਦੇ ਹਨ, ਓਨਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ , ਕਿ ਵੱਡੇ ਪੱੱਧਰ ਤੇ ਸਿਨੇਮਾਂ ਘਰ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ । ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਕ੍ਰਰੀਨਿੰਗ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਹੀ ਅਲਾਂਟੇ ਮਾਲ ਵਿਚ ਅਗਲੇ ਦਿਨ੍ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ । ਜਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ 'ਤੇਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤੇਜ਼ੀ' ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਟੀਮ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ |  ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸੰਸਕਰਣ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡਿਜ਼ਿਟਲ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਿਸ  ਦੇ ਅਨੂਠੇ ਰੰਗ ਅਤੇ ਸਾਊਂਡ ਇਫ਼ੈਕ੍ਟ ਪ੍ਰਭਾਵ , ਇਸ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲਾਉਣ ਵਿਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣਗੇ |   ਉਲੇਖ਼ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ , ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾਂ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਇਕ ਮੁਜੱਸ਼ਮਾਂ ਹੋਣ ਦਾ ਫ਼ਖਰ ਰੱਖਦੀ , ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਸਾਲ 1978 ਵਿਚ ਆਗਾਜ਼ ਵੱਲ ਵਧੀ , ਸਿਨੇਮਾਂ ਸਿਰਜਣਾ ਨੂੰ ਅਮਲੀ ਜਾਮਾ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿਚ ਮੰਨੀ ਪ੍ਰਮੰਨੀਆਂ ਸਿਨੇਮਾਂ ਹਸਤੀਆਂ ਅਦਾਕਾਰ, ਲੇਖ਼ਕ , ਨਿਰਮਾਤਾ 'ਦੀਪਕ ਸੇਠ' ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧਰਮ ਪਤਨੀ  ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾਂ ਅਦਾਕਾਰਾ 'ਰਮੇਸ਼ਵਰੀ' ਦਾ ਵੀ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਰਿਹਾ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁੰਬਈ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਤੇ ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਵਜ਼ੂਦ ਦਾ ਤਾਣਾ ਬਾਣਾ ਬੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਨਮੋਲ ਛੋਹਾਂ ਦੇਣ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਬੇਸ਼ਕੀਮਤੀ ਰਿਹਾ |  ਫ਼ਿਲਮ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੁਝ ਅਣਛੋਹਾਂ ਪਹਿਲੂਆਂ ਅਨੁਸਾਰ , ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਲਈ ਨਿਰਮਾਣ ਟੀਮ ਪਹਿਲਾ 'ਰਮੇਸ਼ਵਰੀ' ਨੂੰ ਹੀ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਦੇਣ 'ਚ ਰੁਚੀ ਰੱਖਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਨਾਂ ਬਿਨਾਂ ਸਿਨੇਮਾਂ ਲਾਲਸਾ , ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿਚ ਹਾਵੀ ਕੀਤਿਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ , ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਕੜ੍ਹ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਦੱਸੀ , ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪੰਜਾਬਣ ਅਦਾਕਾਰਾ ਨੂੰ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਕਾਫ਼ੀ ਤਲਾਸ਼ ਬਾਅਦ ਆਖ਼ਰ 'ਰਮਾ ਵਿਜ਼' ਨੂੰ ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿਚਲੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਚੁਣਿਆਂ ਗਿਆ |   ਸਾਲਾਂ ਪਹਿਲਾ ਦੇ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ , ਜਗੀਰਦਾਰੀ ਸਿਸਟਮ ਅਧੀਨ ਪਿਸਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਸ਼ਰੀਰਿਕ , ਆਰਥਿਕ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕੰਮੀਆਂ ਦੀ ਟਰੈਜ਼ਡੀ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ , ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਇਕ ਇਕ ਦਿ੍ਸ਼ , ਅੱਜ ਵੀ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਮਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਲੂੰਧਰ ਦੇਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੇਖਣਾ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਵੀ ਇਕ ਵਿਲੱਖਣ ਸਿਨੇਮਾਂ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਾਂਗ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਏਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮੌਜੂਦਾ ਸਿਨੇਮਾਂ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀ, ਭਾਵਨਾਤਮਕਤਾਂ ਪੱਖੋਂ ਨਵੇਂ ਅਕਸ ਦੇਣ ਵਿਚ ਵੀ , ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਅਹਿਮ ਰਹੇਗਾ | ਸੋ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ , ਨਵੀਂ ਸੱਜਧੱਜ਼ ਨਾਲ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀ , ਇਹ ਫ਼ਿਲਮ ਗੁੰਮ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ । ਸਾਡੇ ਪੁਰਾਣੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਵਵਿਆਉਣ ਵਿਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਵੇਗੀ |  

                                    ਸ਼ਿਵਨਾਥ ਦਰਦੀ 

                             ਸੰਪਰਕ :- 9855155392

ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 5 ਜਨਵਰੀ 1592 ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਰਾਜਾ ਉਦੈ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ 'ਜਗਤ ਗੋਸਾਈ' ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਬਚਪਨ ਦਾ ਨਾਂ ਖੁਰਰਮ ਸੀ। ਖੁਰਰਮ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦਾ ਛੋਟਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ।ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂ ਨੂੰ ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੇ 1617 ਈ: ਵਿਚ ‘ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂ’ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ। 24 ਫਰਵਰੀ 1628 ਨੂੰ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੇ ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ‘ਅਬੁਲ ਮੁਜ਼ੱਫਰ ਸ਼ਹਾਬੂਦੀਨ, ਮੁਹੰਮਦ ਸਾਹਿਬ ਕਿਰਨ-ਏ-ਸਾਨੀ’ ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਨਾਲ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਕੀਤੀ।ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਤਿੱਖੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਾਲਾ, ਬਹਾਦਰ ਅਤੇ ਨਿਡਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸੀ। ਉਹ ਕਲਾ ਦਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਦਾ ਬਹੁਤ ਭਵਨ ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਾ ਦਾ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰੇਮੀ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ 20 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1612 ਵਿੱਚ ਨੂਰਜਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਆਸਫ਼ ਖਾਨ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਅਰਜ਼ੁਮੰਦ ਬਾਨੋ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿਚ 'ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਪਿਆਰੀ ਬੇਗਮ ਬਣ ਗਈ।ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਉਸ ਪ੍ਰੇਮੀ ਵਜੋਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਬੇਗਮ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਇਮਾਰਤ ਤਾਜ ਮਹਿਲ ਬਣਾਇਆ।ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਸੀ।ਉਸ ਦੇ ਰਾਜ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸੁੰਦਰ, ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਇਮਾਰਤਾਂ ਹਨ। ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਕੋਈ ਗੜਬੜ ਨਹੀਂ ਹੋਈ । ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕੰਧਾਰ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਹੱਥੋਂ ਖੁਸ ਗਿਆ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿਉਕਿ ਕੰਧਾਰ ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਸੈਨਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ।ਇਸਲਈ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੇ ਕੰਧਾਰ ਵਲ ਤਿੰਨ ਮੁਹਿੰਮਾਂ 1649,1652,1653 ਈ. ਵਿੱਚ ਭੇਜੀਆਂ ਜੋ ਕੇ ਅਸਫਲ ਰਹੀਆਂ।ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੇ 1648 ਵਿਚ ਆਗਰਾ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਇਆ; ਪਰ ਉਸਨੇ ਆਗਰਾ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਅਣਗੌਲਿਆ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਰਜ ਵੀ ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਸਨ। ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਕੱਟੜ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ।ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੇ ਸਿਜਦਾ ਅਤੇ ਪਾਈਬੋਸ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਇਲਾਹੀ ਯੁੱਗ ਦੀ ਥਾਂ ਹਿਜਰੀ ਯੁੱਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ।ਗਊ ਹੱਤਿਆ 'ਤੇ ਲੱਗੀ ਪਾਬੰਦੀ ਹਟਾ ਦਿੱਤੀ। ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਰੱਖਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਸੀ।ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸੱਤਵੇਂ ਸਾਲ ਤੱਕ ਇੱਕ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹਿੰਦੂ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਵਿੱਚੋਂ ਹਿੱਸਾ ਮਿਲੇਗਾ।ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖਰਾ ਵਿਭਾਗ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ।ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਨਾਲ ਜੰਗ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਸਨੇ ਆਗਰਾ ਦੇ ਗਿਰਜਾਘਰ ਨੂੰ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ। ਮੁਗ਼ਲ ਭਵਨ-ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਭਵਨ-ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਾ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਇਮਾਰਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਤਾਜ ਮਹਿਲ, ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ, ਸਮਨ ਬੁਰਜ਼,ਮੋਤੀ ਮਸਜਿਦ,ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ,ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ ਆਦਿ ਬਣਵਾਈਆਂ ਸਨ।ਉਸਨੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂਨਾਬਾਦ ਨਾਮੀ ਨਗਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ ਅੰਦਰ ਰੰਗ ਮਹਿਲ,ਮੋਤੀ ਮਹਿਲ, ਹੀਰਾ ਮਹਿਲ,ਦੀਵਾਨ ਏ ਆਮ, ਦੀਵਾਨ ਏ ਖ਼ਾਸ ਆਦਿ।ਦੀਵਾਨ ਏ ਖ਼ਾਸ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਸੋਨੇ ਅਤੇ ਰਤਨ ਹੀਰੇ ਜੜਿਆ ਸਿੰਘਾਸਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।ਜਿਸਨੂੰ ਤਖ਼ਤ ਏ ਤਾਉਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।ਉਸ ਦੇ ਰਾਜਕਾਲ ਨੂੰ ਮੱਧਕਾਲੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ 'ਸੁਨਹਿਰੀ ਯੁੱਗ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਅੰਤ 1666 ਈ.ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਤਾਜ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਦੀ ਕਬਰ ਕੋਲ ਹੀ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ।

ਪੂਜਾ 9815591967

 ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਵਿ-ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤਿਕ ਗੀਤਕਾਰੀ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ ਜੇ ਕਿਸੇ ਕਲਮ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਤਿਕਾਰ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਂ ਨੰਦ ਲਾਲ ਨੂਰਪੁਰੀ ਦਾ ਹੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੇ ਲਿਖੇ ਗੀਤਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਹਾਣੀ ਬਣਾਕੇ ਨੂਰਪੁਰੀ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਨੂਰਪੁਰੀ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਗੀਤਕਾਰੀ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਦਿੰਦਿਆਂ ਅੱਜ ਆਪਾਂ ਇੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਾਲਾਤ,ਸਾਹਿਤਕ ਸਫ਼ਰ ਤੇ ਗੀਤਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਬਣਾਵਾਂਗੇ।  ਨੰਦ ਲਾਲ ਦਾ ਜਨਮ 3 ਜੂਨ 1906 ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਨੂਰਪੁਰ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲਾਇਲਪੁਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਪਿਤਾ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਹੁਕਮ ਦੇਈ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣੇ ਨਾਂ ਨਾਲ਼ ਜੋੜਕੇ ਨੰਦ ਲਾਲ ਨੇ ਨੂਰਪਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮਾਣ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਚਾਣ ਦਿੱਤੀ। ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਖ਼ਾਲਸਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਲਾਇਲਪੁਰ ਤੋਂ ਪਾਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲੈ ਲਿਆ।ਬੀਕਾਨੇਰ ਵਿਖੇ ਹੀ ਸੁਮਿੱਤਰਾ ਦੇਵੀ ਨਾਲ ਨੰਦ ਲਾਲ ਨੂਰਪੁਰੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਛੇ ਲੜਕੀਆਂ ਅਤੇ ਦੋ ਲੜਕੇ (ਸਤਿਨਾਮ ਤੇ ਸਤਿਕਰਤਾਰ) ਪੈਦਾ ਹੋਏ। 1934 ਤੋਂ 1940 ਤੱਕ ਨੂਰਪੁਰੀ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ। ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲੇ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਈ। ਉਹਦਾ ਕਵੀ ਮਨ ਕੁਰਲਾ ਉੱਠਿਆ, ਉਸ ਨੇ ਲਿਖਿਆ:- ਏਥੋਂ ਉੱਡਜਾ ਭੋਲਿਆ ਪੰਛੀਆ, ਵੇ ਤੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਬਚਾ। ਏਥੇ ਘਰ ਘਰ ਫਾਹੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ, ਵੇ ਤੂੰ ਛੁਰੀਆਂ ਹੇਠ ਨਾ ਆ।  ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਗੁਜ਼ਾਰੇ ਲਈ ਨੂਰਪੁਰੀ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਲੋਕ ਸਪੰਰਕ ਵਿਭਾਗ ਤੇ ਰੇਡੀਓ ਰਾਹੀਂ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਆਪਣਾ ਵਕਤ ਲੰਘਾਇਆ। ਫਿਰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਹ ਉੱਥੇ ਵੀ ਬਹੁਤਾ ਸਮਾਂ ਟਿਕ ਨਾ ਸਕਿਆ। ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦੀ ਸਾਹਿਤ-ਸੇਵਾ ਤੇ ਦੇਸ-ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 75 ਰੁਪਏ ਮਹੀਨਾ ਵਜ਼ੀਫ਼ਾ ਵੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕਾਮਰੇਡ ਰਾਮ ਕਿਸ਼ਨ ਝਾਂਗੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਨੂਰਪੁਰੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੇ ਨੂਰਪੁਰੀ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਨਿਰਾਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਲਿਖਦਾ ਹੈ:- ਬੜਾ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਮੈਂ ਸਤਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹਾਂ। ਕਿ ਤੰਗ ਇਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਹਾਂ। ਕੱਫ਼ਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰਾ ਸੌਣ ਦੇਵੋ ਨਾ ਬੋਲੋ, ਮੈਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਪੰਧ ਦਾ ਥਕਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹਾਂ। 1940 ਵਿਚ ਨੂਰਪੁਰੀ ਬੀਕਾਨੇਰ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਆ ਗਿਆ। ਪ੍ਰੋ.ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਅਨੁਸਾਰ, "1940 ਵਿੱਚ ਸ਼ੋਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਫ਼ਰਮਾਇਸ਼ ਉੱਤੇ ਨੂਰਪੁਰੀ ਨੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਫ਼ਿਲਮ 'ਮੰਗਤੀ' ਦੇ ਗਾਣੇ ਲਿਖੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ਼ ਇੱਕ ਫਿਲਮੀ ਗੀਤਕਾਰ ਵਜੋਂ ਉਸ ਦੀ ਧਾਂਕ ਬੈਠ ਗਈ।" ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 'ਗੀਤ ਬਹਾਰਾਂ ਦੇ' ਅਤੇ 'ਵਲਾਇਤ ਪਾਸ' ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੇ ਨਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੂਬ ਚਮਕਾਇਆ।  ਇਸ ਰਾਂਗਲੇ ਕਵੀ ਨੇ ਸਵਾ ਕੁ ਸੌ ਕਾਵਿ-ਵੰਨਗੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਗੀਤ ਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੱਗਪਗ ਛੇ ਦਰਜਨ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 12 ਹੀ ਮਿਲ਼ਦੀ ਹੈ । ਨੰਦ ਲਾਲ ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 'ਨੂਰੀ ਪਰੀਆਂ' ਦਾ ਨਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਲਹੌਰ ਤੋਂ ਛਪੀ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 'ਵੰਗਾਂ', ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ "ਰੂਹ ਦੀ ਗਜ਼ਾ" ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਡਿਆਇਆ ਹੋਇਆ ਮਿਲ਼ਦਾ ਹੈ। ਅੱਗੇ ਕਿਤਾਬ 'ਜਿਊਂਦਾ ਪੰਜਾਬ' ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬ ਹੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੇ ਗੀਤ', ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 'ਸੁਗਾਤ' ਪੁਸਤਕ ਜਿਸਨੂੰ ਕਿ 'ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਵਲੋਂ ਪਹਿਲਾ ਇਨਾਮ ਦੇ ਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਿਖਦਿਆਂ 'ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਦਰਦ' ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ "ਸਮਾਜ ਲਈ ਸੁਗਾਤ" ਮੰਨਦਾ ਹੈ। ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਹੇਠ 1969 ਵਿਚ 'ਨੰਦ ਲਾਲ ਨੂਰਪੁਰੀ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ' ਨਾਂ ਹੇਠ ਛਾਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਪ੍ਰੋ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲਿਖੀ ਜੋ ਕਿ 11 ਸਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਲੰਮੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਅੱਗੇ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਗੀਤਕਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੇ ਗੀਤ ਲਿਖਣ ਸੰਬੰਧੀ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਸਮਝਣੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ‌‌। ਨੂਰਪੁਰੀ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ "ਗੀਤ ਲਿਖਣਾ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣ ਨਾਲੋਂ ਔਖਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਗੀਤ ਜਿਊਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਦੇਸ਼ ਸਦਾ ਜਿਊਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿ ਅਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਦੇ ਸਕਾਂ, ਅਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੌਮ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖ਼ਿਦਮਤ ਕਰ ਸਕਾਂ।'' ਨੂਰਪੁਰੀ ਨੇ ਉਪਰੋਕਤ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਕਹਿਣ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਸਗੋਂ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਪਣੀ ਕਲਮ ਦੀ ਨੋਕ 'ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਆਪਣੇ ਕਹੇ ਬੋਲਾਂ ਨੂੰ ਮਾਣ ਬਖ਼ਸ਼ਿਆ‌।  ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਗੀਤ 'ਮੈਂ ਵਤਨ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦ' ਜੋ ਕਿ ਉਸਨੇ 1925 ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ।  ਮੈਂ ਵਤਨ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦ ਹਾਂ, ਮੇਰੀ ਯਾਦ ਭੁਲਾ ਦੇਣੀ । ਮੇਰੇ ਖ਼ੂਨ ਦੀ ਇਕ ਪਿਆਲੀ, ਕਿਸੇ ਪਿਆਸੇ ਨੂੰ ਪਿਲਾ ਦੇਣੀ।  ਇੱਥੇ ਅਸੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਦੇਸ-ਪਿਆਰ ਨਾਲ਼ ਭਰੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ਼ ਨੂਰਪੁਰੀ ਆਪਣੀ ਕਲਮ ਨੂੰ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਦਿੰਦਾਂ ਹੋਇਆ ਮਿਲ਼ਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਲਿਖੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਚਰਚਿਤ ਕਲਾਕਾਰ ਗਾਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲ਼ਾ ਸਮਝਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਲਿਖੇ ਤੇ ਗਾਏ ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੇ ਗੀਤ ਅੱਜ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਹਾਣੀ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਮੱਲੋ-ਮੱਲੀ ਇਹਨਾਂ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਬੋਲ ਜਵਾਨ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਬੁੱਲਾਂ ਤੇ ਥਿਰਕਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੇ ਲਿਖੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਾਉਣ ਦਾ ਮਾਣ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੌਰ ਤੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਹੀ ਆਇਆ,ਆਓ ਆਪਾਂ ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੇ ਲਿਖੇ ਉਹਨਾਂ ਗੀਤਾਂ ਵੱਲ ਇੱਕ ਝਾਤ ਪਾਈਏ, ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਲੋਕ ਮਨਾਂ ਉੱਪਰ ਆਪਣੀ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਾਈ ਬੈਠੇ ਹਨ।  1.ਚੰਨ ਵੇ ! ਕਿ ਸ਼ੌਂਕਣ ਮੇਲੇ ਦੀ । ਪੈਰ ਧੋ ਕੇ ਝਾਂਜਰਾਂ ਪੌਂਦੀ, ਮੇਲ੍ਹਦੀ ਆਉਂਦੀ ਕਿ ਸ਼ੌਂਕਣ ਮੇਲੇ ਦੀ । 2.ਗੋਰੀ ਦੀਆਂ ਝਾਂਜਰਾਂ ਬੁਲੌਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ ਗਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚ ਡੰਡ ਪੌਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ-ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੌਰ 3. ਹਟੋ ਨੀ ਸਹੇਲੀਓ ਹਟਾਓ ਨਾ ਨੀ ਗੋਰੀਓ ਗੁੜ ਵਾਂਗੂੰ ਮਿੱਠੀਓ ਨੀ ਗੰਨੇ ਦੀਉ ਪੋਰੀਓ ਨੀ ਮੈਨੂੰ ਅੱਗ ਦੇ ਭਬੂਕੇ ਵਾਂਗੂੰ ਮੱਚ ਲੈਣ ਦੇ ਨੀ ਮੈਨੂੰ ਦਿਉਰ ਦੇ ਵਿਆਹ ਵਿਚ ਨੱਚ ਲੈਣ ਦੇ-ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੌਰ 4.ਜੁੱਤੀ ਕਸੂਰੀ ਪੈਰੀਂ ਨਾ ਪੂਰੀ,ਹਾਏ ਰੱਬਾ ਵੇ ਸਾਨੂੰ ਤੁਰਨਾ ਪਿਆ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹਾਂ ਦੀ ਮੈਂ ਸਾਰ ਨਾ ਜਾਣਾ,ਉਹਨੀ ਰਾਹੀਂ ਵੇ ਮੈਨੂੰ ਮੁੜਨਾ ਪਿਆ’-ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂਰਪੁਰੀ ਦਿਖਾਵੇ ਦੀ ਥਾਂ ਰੂਹ ਤੋਂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ਾ ਇਨਸਾਨ ਸੀ, ਉਸਦੀ ਇਹ ਸੱਚੀ-ਸੁੱਚੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਲਿਖੇ ਧਾਰਮਿਕ ਗੀਤਾਂ ਤੋਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:-   1.ਕਿੱਡੇ ਸੋਹਣੇ ਚੰਦ ਨੀ ਤੇ ਕਿੱਡੇ ਸੋਹਣੇ ਬਾਲ ਨੀ, ਟੁਰੇ ਜਾਂਦੇ ਸੂਬੇ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੇ ਜੋ ਨਾਲ ਨੀ- ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੌਰ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ 2.ਕਿੱਥੇ ਮਾਤਾ ਤੋਰਿਆ ਅਜੀਤ ਤੇ ਜੁਝਾਰ ਨੂੰ, ਵੇਹੜੇ ਦੀਆਂ ਰੌਣਕਾਂ ਤੇ ਮਹਿਲਾਂ ਦੀ ਬਹਾਰ ਨੂੰ-ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੌਰ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ 3.ਅੱਧੀ ਰਾਤੀਂ ਮਾਂ ਗੁਜਰੀ ਬੈਠੀ ਘੋੜੀਆਂ ਚੰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਗਾਵੇ, ਅੱਖੀਆਂ ਦੇ ਤਾਰਿਆਂ ਦਾ, ਮੈਨੂੰ ਚਾਨਣਾ ਨਜ਼ਰ ਨਾ ਆਵੇ-ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੌਰ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ 4. ਚੁੰਮ ਚੁੰਮ ਰੱਖੋ ਨੀ ਇਹ ਕਲਗੀ ਜੁਝਾਰ ਦੀ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਗੁੰਦੋ ਲੜੀ ਹੀਰਿਆਂ ਦੇ ਹਾਰ ਦੀ- ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੌਰ  ਪੰਜਾਬ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਨਾਲ਼ ਮੋਹ ਰੱਖਣ ਵਾਲ਼ੇ ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਹਰ ਉਮਰ ਨੇ ਚਾਅ ਨਾਲ਼ ਹਾਣ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕੀਤਾ, ਲੋਕਾਈ ਨੇ ਉਹਦੀ ਕਲਮ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਔਰਤ ਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਤੇ ਮਨ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ,ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚੇ-ਸੁੱਚੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ਼ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰੋਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਾਣ ਵੀ ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੀ ਕਲਮ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਹੀ ਆਇਆ ਹੈ। ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੇ ਗੀਤ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਹਨ। ਨੂਰਪੁਰੀ ਦੇ ਗੀਤਾਂ 'ਤੇ ਜਿੰਨੀਂ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਹੀ ਰਹੇਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ਹਰ ਗੀਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਸੱਭਿਅਕ ਪਹਿਚਾਣ ਨੂੰ ਮਾਣ ਬਖ਼ਸ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਅਧਾਰਿਤ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਹਾਨ ਕਲਮਕਾਰ ਨੂੰ ਜੋ ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ ਉਹਦੇ ਜਿਉਂਦੇ ਜੀਅ ਮਿਲ਼ਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਉਹ ਨਹੀਂ ਮਿਲ਼ਿਆ। ਨੂਰਪੁਰੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਚੱਪਲਾਂ ਨਾਲ਼ ਅਤੇ ਸਾਈਕਲ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਕੀਤਾ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਲਿਖੇ ਗੀਤਾਂ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਮਵਰ ਗਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਕੋਠੀਆਂ ਵਾਲੇ ਜ਼ਰੂਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।  ਨੂਰਪੁਰੀ ਖ਼ੁਦ ਅਕਸਰ ਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ ਕਿ  "ਸ਼ੇਅਰ ਕਹਿਣਾ ਜਾਂ ਤਾਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਆਰਥਿਕ ਪੱਖੋਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਮੂਹਿਕ ਲੋੜਾਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮੁਥਾਜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।"  ਨੰਦ ਲਾਲ ਨੂਰਪੁਰੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੁਣ ਇਹ ਵੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹਨੇ ਹੁਣ ਦੇ ਰਿਵਾਜ਼ਾਂ ਵਾਂਗ ਇਨਾਮ-ਸਨਮਾਨ ਲੈਣ, ਆਪਣੇ ‘ਤੇ ਗੋਸ਼ਟੀਆਂ ਕਰਾਉਣ, ਖੋਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਿਖਵਾ ਕੇ ਚਰਚਾ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਕਦੇ ਤਰਲੇ ਨਹੀਂ ਮਾਰੇ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਫ਼ਕੀਰਪੁਣੇ 'ਚ ਨੂਰਪੁਰੀ ਨੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਤਾਜ ਪਹਿਨਕੇ ਗੀਤਕਾਰੀ ਦੀ ਬਾਦਸਾਹੀ ਦਾ ਮਾਣ ਖੱਟਿਆ ਪਰ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਪਾਲਦਿਆਂ ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਜੂਝਦਾ ਅੰਦਰੋਂ-ਅੰਦਰੀ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਾਰਦਾ ਆਖਿਰ 13 ਮਈ 1966 ਨੂੰ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਛਾਲ ਮਾਰਕੇ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰ ਗਿਆ।

ਸ. ਸੁਖਚੈਨ ਸਿੰਘ ਕੁਰੜ (ਪੰਜਾਬੀ ਅਧਿਆਪਕ ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਮੰਚ ਸਰਪ੍ਰਸਤ) ਸਰਕਾਰੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਮਾਨਾ ਸਿੰਘ ਵਾਲ਼ਾ (ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ)

(ਲੜੀ ਨੰ.2) 
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਅੰਕ ਲੜੀ ਨੰ.1ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਕਬਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਇਕ ਮਹਾਨ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ। ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਕਬਰ ਦੀ ਕਲਾਨੌਰ ਵਿਖੇ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਦੀ ਰਸਮ ਹੋਈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸੂਰੀ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਹਾਕਮ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯਤਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।ਜਦੋਂ ਅਕਬਰ ਰਾਜ ਗੱਦੀ ਉੱਪਰ ਬੈਠਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਕਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਉਸਨੇ ਹੌਂਸਲੇ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ।
5 ਨਵੰਬਰ 1556ਈ. ਨੂੰ ਪਾਨੀਪਤ ਦੀ ਦੂਜੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਹੇਮੂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਆਗਰਾ ਉਪਰ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਸਨੇ ਮਾਲਵਾ,ਅੰਬਰ,ਗੋਂਦਵਾਨਾ, ਚਿਤੌੜ, ਰਣਥਭੋਰ, ਕਲਿੰਜਰ, ਬੀਕਾਨੇਰ, ਜੈਸਲਮੇਰ, ਮੇਵਾੜ, ਗੁਜਰਾਤ, ਬਿਹਾਰ, ਬੰਗਾਲ, ਕਾਬੁਲ, ਕਸ਼ਮੀਰ, ਸਿੰਧ, ਕੰਧਾਰ, ਅਹਿਮਦਨਗਰ, ਖਾਨਦੇਸ਼ ਆਦਿ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਕੇ ਮੁਗ਼ਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ।
ਅਕਬਰ ਨੇ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਮਿੱਤਰਤਾਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧ ਕਾਇਮ ਕੀਤੇ। ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਮੁਗ਼ਲ ਸ਼ਾਸ਼ਕਾ ਦੁਬਾਰਾ ਲਗਾਏ ਗਏ ਜਜੀਆ ਅਤੇ ਤੀਰਥ ਕਰ ਹਟਾ ਦਿੱਤੇ। ਉਚਿੱਤ ਰਾਜਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਜਬਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਕਬਰ ਦੀਆਂ ਮਹਾਨ ਉਪਲਬੱਧੀਆਂ ਵਿੱਚੋ ਇੱਕ ਸੀ।
ਅਕਬਰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਵਾਲਾ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ ਉਸਨੇ ਦੀਨ ਏ ਇਲਾਹੀ, ਇਬਾਦਤਖਾਨਾ,ਸ਼ਾਹੀ ਖੁਤਬਾ ਅਤੇ ਅਭੁੱਲ ਆਗਿਆ ਪੱਤਰ 1579ਵਿੱਚ  ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ।ਉਸਨੇ ਕਈ ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਤੀ ਪ੍ਰਥਾ, ਕੰਨਿਆ ਹੱਤਿਆ, ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਆਦਿ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤੇ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉਸਦੇ ਸਮੇਂ ਲਲਿਤ ਕਲਾਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ ਜਿਵੇਂ ਫਤਿਹਪੁਰ ਸਿਕਰੀ ਨਗਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ, ਬੁਲੰਦ ਦਰਵਾਜ਼ਾ, ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ, ਸੇਖ ਸਲੀਮ ਚਿਸ਼ਤੀ ਦਾ ਮਕਬਰਾ, ਪੰਚ ਮਹਿਲ, ਬੀਰਬਲ ਦਾ ਘਰ, ਆਗਰੇ ਦਾ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਦੀਵਾਨ ਏ ਆਮ ਅਤੇ ਦੀਵਾਨ ਏ ਖ਼ਾਸ ਆਦਿ।ਅਕਬਰਨਾਮਾ ਅਤੇ ਆਈਨ-ਏ-ਅਕਬਰੀ ਜਾਂ "ਅਕਬਰ ਦਾ ਵਿਧਾਨ", ਅਬੁਲ ਫ਼ਜ਼ਲ ਦੁਬਾਰਾ ਰਚਿਤ ਉਸਦੇ ਸਾਸਨ ਦੀਆ ਮਹਾਨ ਪੁਸਤਕਾਂ ਸਨ।ਅਕਬਰ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਜਿਵੇਂ - ਰਾਮਾਇਣ, ਮਹਾਂਭਾਰਤ, ਗੀਤਾ ਅਤੇ ਪੰਚਤੰਤਰ ਆਦਿ ਦਾ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਵਾਇਆ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਗ਼ਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਮਹਾਨ ਯੋਧਾ ਦੀ ਮੌਤ 63ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 27 ਅਕਤੂਬਰ 1605 ਈ ਨੂੰ ਹੋਈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸਿਕੰਦਰਾ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ।
ਪੂਜਾ 9815591967

ਪਿਆਰੇ-ਪਿਆਰੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਤਿ ਪਿਆਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਮਾਸੀ। ਮਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਜਾਂ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਮਾਸੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਭੈਣ ਦੇ ਘਰ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਮਾਸੀ ਬਣਨ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਬੜੇ ਸੁਖ਼ਦ ਪਲਾਂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਕਰੀਬੀ ਨਾਤਿਆਂ ਵਿਚ ਮਾਸੀ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰਾ ਤੇ  ਘਰ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੇੜਤਾ ਮਾਂ ਦੀ ਹੀ ਮਾਣਦਾ ਹੈ। ਸੋ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਾਂ ਵਾਲੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਨਾਨਕੇ ਤੇ ਮਸੇਰਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਮਾਂ ਜਿਹੀ ਮਮਤਾ ਅਤੇ ਅਪਣੱਤ ਮਾਨਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਉਰਦੂ ਫਾਰਸੀ ਵਿਚ ਮਾਸੀ ਲਈ ਅਰਬੀ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲਾ ‘ਖ਼ਾਲਾ’ ਸ਼ਬਦ ਹੈ। ਇਕ ਚਹੇਤਾ ਅਖਾਣ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ‘ਮਾਂ ਨਾ ਸੂਈ ਮਾਸੀ ਸੂਈ’ ਭਾਵ ਮਾਂ ਤੇ ਮਾਸੀ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਕੀ ਹੋਇਆ ਜੇ ਤਕਲੀਫ ਵੇਲੇ ਮਾਂ ਕੋਲ ਨਹੀਂ, ਮਾਸੀ ਤਾਂ ਹੈ, ਹਰ ਮਰਜ਼ ਦੀ ਦਵਾ।
ਮਾਸੀ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਸਾਦਾ ਸੰਧੀ ਛੇਦ ਮਾਂ+ਸੀ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਆਮ ਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਸੀ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ‘ਮਾਂ ਸੀ ਹੈ।’ ‘ਸੀ’ ਹਿੰਦੀ ਦਾ ਪਿਛੇਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਟਾਕਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਜਿਹੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਂ ਸੀ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੋਇਆ ਜੋ ਮਾਂ ਜਿਹੀ ਹੈ।ਜੇ ਕਿਤੇ ਮਾਸੀ ਕੁਆਰੀ ਹੋਵੇ, ਫਿਰ ਤਾਂ ਕਹਿਣੇ ਹੀ ਕੀ? ਉਹ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਸ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਡੀਕਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਵੀ ਮਾਸੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੇ ਚਾਅ ਵਿੱਚ ਨਾਨਕੇ ਘਰ ਭੱਜੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਮਾਸੀ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਹੱਸਦੀ-ਖੇਡਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਨਪਸੰਦ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਣਾ-ਬਣਾ ਕੇ ਖਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਬੱਚੇ ਜ਼ਿੱਦ ਕਰਕੇ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਮੰਗਣ ਤਾਂ ਮਾਵਾਂ ਅਕਸਰ ਹੀ ਕਹਿ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ‘‘ਜਾਹ! ਜਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਮਾਸੀ ਤੋਂ ਲੈ ਆ।’’ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਤਾਂ ਮਾਸੀ ਦੀ ਥਾਂ ’ਤੇ ਬਹੁਤੇ ਬੱਚੇ ‘ਅੰਟੀ’ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ, ਜੋ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਅੰਟੀ ਸ਼ਬਦ ਤਾਂ ਓਪਰਿਆਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਸੀ ਕਹਿਣ ਨਾਲ ਤਾਂ ਮੂੰਹ ਮਿਠਾਸ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇਪਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਅੱਜ ਬੜੇ ਅਫ਼ਸੋਸ ਨਾਲ ਲਿਖਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਸੀ ਜਿਹਾ ਪਿਆਰਾ ਤੇ ਮੋਹ ਨਾਲ ਭਿੱਜਿਆ ਰਿਸ਼ਤਾ ਦਿਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਘਟਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਤਾਂ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ, ਇੱਕ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਸੌ ਵਾਰ ਸੋਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧੀਆਂ-ਧਿਆਣੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚ ਕਤਲ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਉਹ ਦਿਨ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਬੱਚੇ- ਬੱਚੀਆਂ ‘ਮਾਸੀ’ ਕਹਿਣ-ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਵੀ ਤਰਸ ਜਾਣਗੇ।ਸੋ ਆਓ! ਇਸ ਮੋਹ ਭਰੇ, ਖੰਡ ਨਾਲੋਂ ਮਿੱਠੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਭਰੂਣ ਹੱਤਿਆ ਵਰਗੀ ਬੀਮਾਰੀ ਨੂੰ ਜੜੋ੍ ਪੁੱਟਣ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੀਏ। ਮੁੰਡੇ ਤੇ ਕੁੜੀ ਵਿੱਚ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਫ਼ਰਕ ਨੂੰ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮਿਟਾ ਦੇਈਏ ਤਾਂ ਹੀ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਮਾਸੀ ਦੇ ਮੋਹ-ਪਿਆਰ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਸਕਾਂਗੇ।
ਪੂਜਾ 9815591967