ਸਾਹਿਤ

ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਤੋਂ ਤੂੰ ਡਰਦਾ ਏਂ, ਬੇਈਮਾਨੀ ਦੇ ਵਾਇਰਸ ਤੋਂ ਵੀ ਡਰਿਆ ਕਰ! ਧਰਮ ਦਾ ਵਾਇਰਸ ਫਿਰੇੰ ਫੈਲਾਉਂਦਾ, ਨਾ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਲੜਿਆ ਕਰ। ਜਾਤ ਪਾਤ ਦਾ ਵਾਇਰਸ ਜਹਿਰੀ , ਊਚ ਨੀਚ ਨਾ ਕਰਿਆ ਕਰ। ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਦਾ ਵਾਇਰਸ ਮੁਕਾਕੇ , ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਦਾ ਪੱਲਾ ਫੜਿਆ ਕਰ। ਝੂਠ ਦਾ ਵਾਇਰਸ ਹੈ ਮੰਡਰਾਉੰਦਾ, ਕਦੀ ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਵੀ ਕਰਿਆ ਕਰ। ਨਫਰਤ ਦਾ ਵਾਇਰਸ ਫਿਰੇੰ ਬੀਜ ਦਾ, ਕਦੀ ਪਿਆਰ ਦਾ ਅੱਖਰ ਪੜਿਆ ਕਰ। -ਸੁਖਦੇਵ ਸਲੇਮਪੁਰੀ

ਉਹ ਪਿੰਡ ਮੇਰੇ ਦੀ ਕੁੜੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆ ਗਲੀਆ ਦੇ ਕਈ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਬੋਝਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੀ ਚੱਲ ਰਹੀ, ਮਾਂ ਦੀ ਚੁੰਨੀ, ਪਿਉ ਦੀ ਪੱਗ ਘਰ ਦੀਆ ਮਜਬੂਰੀਆ ਨੂੰ ਰੱਖ ਦਿਮਾਗ ਚ ਮੁਸੀਬਤਾ ਆਪਣੀਆ ਨੂੰ ਸੀ ਠੱਲ ਰਹੀ, ਉਸ ਵੱਲ ਵੱਧ ਰਹੇ ਗਲਤ ਹੱਥਾ ਨੇ ਜੇ ਇੱਜਤ ਉਸਦੀ ਕਰੀ ਹੁੰਦੀ, ਫਿਰ ਸਾਇਦ ਕਦੇ ਵੀ ਧੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਖ ਦੇ ਨਾ ਮਰੀ ਹੁੰਦੀ । ਫਿਰ ਸਾਇਦ ਕਦੇ ਵੀ ਧੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਇੰਝ ਸੜਕਾ ਤੇ ਨਾ ਡਰੀ ਹੁੰਦੀ । ਕਾਲਜ ਦਾ ਸਮਾਂ ਪੂਰਾ ਕਰਕੇ ਘਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਰਾਸਤੇ ਨੂੰ ਬੱਸ ਸਫਰ ਰਾਹੀ ਖਤਮ ਕਰਦੀ ਐ, ਸਹਿਮੀ ਸਹਿਮੀ,ਪਲਕਾ ਝੁਕੀਆ ਅੱਖਾ ਦੇ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕਾ ਸੁਪਨੇ ਸੁਪਨੇ ਆਪਣਿਆ ਨਾਲ ਲੜਦੀ ਐ, ਰਜਨੀਸ਼ ਨਜ਼ਰਾ ਜੇ ਆਪਣੀਆ ਮੈਲੀਆ ਨਾ ਹੁੰਦੀਆ ਉਹ ਵੀ ਬਹੁਤਾ ਪੜ੍ਹੀ ਹੁੰਦੀ, ਫਿਰ ਸਾਇਦ ਕਦੇ ਵੀ ਧੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਖ ਦੇ ਨਾ ਮਰੀ ਹੁੰਦੀ । ਫਿਰ ਸਾਇਦ...

ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੈ! ਦਿੱਲੀ ਸੜ ਰਹੀ ਹੈ, ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੈ। ਹੱਦਾਂ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ , ਅੰਦਰ ਤੁਫਾਨ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੜਾ ਰਿਹਾ, ਕੌਣ ਸ਼ੈਤਾਨ ਹੈ? ਦਿਲ ਲਹੂ ਲੁਹਾਣ ਹੋਇਆ ਖਾਮੋਸ਼ ਹੁਕਮਰਾਨ ਹੈ। ਕੌਣ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਹੈ, ਕੀ ਇਸ ਦੀ ਪਛਾਣ ਹੈ? ਕੌਣ ਹੈ ਇਮਾਨਦਾਰ, ਕੌਣ ਬੇਈਮਾਨ ਹੈ। ਕੌਣ ਪਾਵੇ ਵੰਡੀਆਂ, ਇਨਸਾਨ ਤਾਂ ਇਨਸਾਨ ਹੈ। ਹੋ ਗਿਆ ਸਫੈਦ ਖੂਨ, ਜਾਨ ਬੇਜਾਨ ਹੈ। ਕੁਰਸੀਆਂ ਦੀ ਖੇਡ ਪਿਛੇ, ਰੁਲਦਾ ਈਮਾਨ ਹੈ। ਕੌਣ ਸੱਚਾ ਸੁੱਚਾ ਇਥੇ, ਕੀ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ? ਦਿੱਲੀ ਸੜ ਰਹੀ ਹੈ, ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੈ। ✍️ ਸੁਖਦੇਵ ਸਲੇਮਪੁਰੀ 28 ਫਰਵਰੀ, 2020

ਨਾ ਗੱਲ ਕੋਈ ਬਹੁਤੀ ਚੰਗੀ ਏ ਜੱਗ ਤੇ ਜੌ ਬੀਤ ਰਹੀ ਨਾ ਗੱਲ ਕੋਈ ਚੰਗੀ ਏ ਬੇਮਤਲਬ ਹੀ ਨੇ ਲੜ ਰਹੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਕਰਦੇ ਭੰਡੀ ਏ ਕਹਿੰਦੇ ਗੀਤਕਾਰ ਬਹੁਤੀ ਲੱਚਰਤਾ ਨੇ ਫਲਾ ਰਹੇ ਬੰਦ ਕਿੳ ਨਹੀ ਕਰਦੇ ਸੁਣਨਾ ਆਪਾ ਖੁਦ ਇੰਨਾ ਨੂੰ ਚੜਾ ਰਹੇ ਨਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾ ਕਦੇ ਲੱਚਰਤਾ ਦੀ ਬੰਦ ਹੋਣੀ ਮੰਡੀ ਏ ਜੱਗ ਤੇ ਜੋ ਬੀਤ ਰਹੀ ਨਾ ਗੱਲ ਕੋਈ ਬਹੁਤੀ ਚੰਗੀ ਏ ਰਾਜਨਿਤਿਕ ਲੋਕ ਆਪਾ ਨੂੰ ਲੁੱਟ ਕੇ ਖਾ ਰਹੇ ਲੋਕਾ ਦੀਆ ਵੇਚ ਘਰ ਜਮੀਨਾ ਖੁਦ ਮਹਿਲ ਉਸਾਰ ਰਹੇ ਕਿੳ ਨਹੀ ਕਰਦੇ ਇਕ ਹੋਕੇ ਵਿਰੋਧ ਇੰਨ੍ਹਾ ਦਾ ਆਈ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਏ ਜੱਗ ਤੇ ਜੋ ਬੀਤ ਰਹੀ ਨਾ ਗੱਲ ਕੋਈ ਬਹੁਤੀ ਚੰਗੀ ਏ ਨਸ਼ਿਆ ਦੀ ਨਾ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਕੋਈ ਹਿੰਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਪਿੱਛੇ ਪੈ ਗਏ ਨੇ ਅਣਆਈਆ ਮੌਤਾ ਨੇ ਨੋਜਵਾਨ ਮਰਨ ਲੱਗੇ ਨਸ਼ੇ ਕਈ ਘਰ ਉਜਾੜ ਕੇ ਲੈ ਗਏ ਨੇ “ਰਜਨੀਸ਼” ਨਸ਼ੇ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਨੇ ਕਰੇ ਕੋਈ ਇਹ ਰਾਜਨੀਤੀ...

ਦਿੱਲੀ ਦੂਰ ਹੋ ਗਈ! ਸਾਰਾ ਦੇਸ਼ ਮੇਰਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਮੈਨੂੰ ਗਰੂਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਦੁਨੀਆਂ ਸਾਰੀ ਗਾਹਤੀ, ਤਾਹੀਓਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਮੇਰਾ ਨਾ ਰਿਹਾ, ਮੈਥੋਂ ਕੀ ਕਸੂਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਪੱਤੇ ਖੇਡ ਲਏ, ਪਰ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਗਿਆ। -ਸੁਖਦੇਵ ਸਲੇਮਪੁਰੀ

ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੇ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ! ਤੂੰ 'ਕੱਲੇ ਨੇ ਨਿਰਭੈ ਹੋ ਕੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ, ਆਰਥਿਕ ਬਰਾਬਰਤਾ ਲਈ ਯੁੱਧ ਲੜਿਆ! ਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਫਿਟਕਾਰਾਂ ਮਾਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ - ' ਐੱਸਾ ਚਾਹੂੰ ਰਾਜ ਮੈਂ, ਜਹਾਂ ਮਿਲੇ ਸਬਨ ਕੋ ਅੰਨ। ਛੋਟ ਬੜੋ ਸਭ ਸਮ ਬਸੇ, ਰਵਿਦਾਸ ਰਹੇ ਪ੍ਰਸੰਨ। ਹੇ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ! ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਕੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਸੇਧ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। ਪਰ- ਅੱਜ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕਹਿਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਦੇ ਹਿਰਦਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਵਿਚ ਬਹੁਤੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ! ਉਹ ਤਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਮਨੂੰਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਬੋਝ ਦਿਮਾਗ 'ਚ ਲੈ ਕੇ ਘੁੰਮਦੇ ਨੇ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਥੇ - ਜਾਤਾਂ - ਪਾਤਾਂ, ਗੋਤਾਂ...

ਧੀ ਤੇ ਪੁੱਤ ਪੁੱਤ ਮੋਹ ਦੇ ਵਿੱਚ ਧੀ ਨੂੰ ਅਣਗੋਲਿਆ ਕਰਦਾ ਏ, ਰੋਜ ਰੋਜ ਹੀ ਅੱਖਾ ਉਹਦੀਆ ਚ ਹੰਝੂ ਭਰਦਾ ਏ, ਧੀ ਆਪਣੀ ਦਾ ਕਦੇ ਵੀ ਮਨ ਖਿਆਲ ਨਾ ਆਉਦਾ, ਪੁੱਤ ਆਪਣੇ ਲਈ ਰੋਜ ਦੁਆਵਾ ਕਰਦਾ ਏ, ਦੋ ਬੱਚਿਆ ਵਿਚਕਾਰ ਖਿੱਚੀ ਨਹੀ ਜਾ ਲਕੀਰ ਸਕਦੀ , ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆ ਵਿੱਚ ਹੀ ਫਰਕ ਰੱਖ ਕੇ ਕਿੱਦਾ ਦੁਨੀਆ ਜੀਅ ਸਕਦੀ । ਪੁੱਤ ਐਸ਼ ਦੇ ਲਈ ਕਦੇ ਪੈਸੇ ਵਲੋ ਘਬਰਾਇਆ ਨਾ, ਧੀ ਅਪਣੀ ਦੇ ਹੱਥ ਚ ਕਦੇ ਪੈਸਾ ਫੜਾਇਆ ਨਾ, ਪੁੱਤ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰੋਜ ਹੀ ਪਿਆਰੀਆ ਗੱਲਾ ਕਰਦਾ ਏ, ਪਰ ਧੀ ਅਪਣੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਗਲ੍ਹ ਨਾਲ ਲਾਇਆ ਨਾ, ਏਸ ਜਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਸੋ ਧੀ ਕਰ ਨੀ, ਕੀ ਸਕਦੀ, ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆ ਵਿੱਚ ਹੀ ਫਰਕ ਰੱਖ ਕੇ ਕਿੱਦਾ ਦੁਨੀਆ ਜੀਅ ਸਕਦੀ । ਪੁੱਤ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਕੇ ਭਾਵੇ ਅੱਡ ਹੋਇਆ ਏ, ਪਰ ਬਾਪ ਦੇ ਦਿਲ ਚੋ ਨਾ ਪੁੱਤ ਕੱਢ ਹੋਇਆ ਏ, ਧੀ ਕੋਲ ਰਹਿ ਕੇ ਰੋਜ ਹੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੀ...

ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਵਿਤਾ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਤੇ ਨਾਂਹੀ ਮੈਨੂੰ ਕਰਨੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਮਾਇਕ ਤੇ ਖਲ੍ਹੋ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਖਵਰੇ ਕਦੋਂ ਸੁਰਤ ਸੰਭਲੀ ਤੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਸ਼ਬਦ ਬਣੇ ਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਲਾਇਨਾਂ ਬਣਾ ਲਈਆਂ ਮਨੋ-ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮੇਟਦੀਆਂ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਊੜੇ ਐੜੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਙੰਙਾ ਖਾਲੀ ਤੇ ਆ ਰੁੱਕੀ ਮੇਰੀ ਟੁੱਟੀ ਭੱਜੀ ਮੇਰੇ ਵਰਗੀ ਕਵਿਤਾ ਕੋਈ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਵਰਕੇ ਕਾਲੇ ਕਰਿਆਂ ਦਾ ਜੇ ਲਕੀਰਾਂ ਤੇ ਜ਼ਮੀਰਾਂ ਚ ਮੇਲ ਨਾ ਹੋਵੇ ਧੌਲ ਦਾੜੀਆਂ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਕਲਮੀ ਸ਼ੇਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾ ਕਹੋ ਇਕੱਲਿਆਂ ਸਭਾਵਾਂ ਕਰਕੇ ਲਿਖ ਕੇ ਛਪ ਕੇ ਡੰਗ ਹੀ ਟੱਪੇਗਾ ਅਮਲ ਤੋਂ ਸੱਖਣਾ ਯਥਾਰਥ ਬਦਲਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਪੈੱਨ ਦੀ ਨਿੱਬ ਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਲੀੜੇ ਆਪ ਪਾਉਣੇ ਲਿਖਤ ਨਾਲ ਇਨਸਾਫ਼ ਹੈ ਕਾਪੀਆਂ ਕਾਲੀਆਂ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ। ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘...

ਸਲੇਮਪੁਰੀ ਦੀ ਚੂੰਢੀ -ਸਾਡੀ ਜੁੱਤੀ! ਤੂੰ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਨਾ ਡਰਾ। ਅਸੀਂ ਬਖਸ਼ੀ ਹੈ ਤਾਕਤ ਸਾਨੂੰ ਨਾ ਸਤਾ। ਤੈਨੂੰ ਭਰਮ ਹੈ, ਕਿ ਡਰ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਅਸੀਂ ਡਰਾਂਗੇ ਨਹੀਂ, ਸਾਹਵੇਂ ਖੜ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਅਸੀਂ ਬੰਜਰ ਵਿਚ ਉੱਗੇ ਅੱਕ ਹੀ ਸਹੀ। ਤੇਰੇ ਲਈ ਗਲੀਆਂ ਦੇ ਕੱਖ ਹੀ ਸਹੀ। ਤੇਰੇ ਬੋਲ, ਕੁਬੋਲ, ਬੇ-ਅਸਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਜਿੰਨ੍ਹੇ ਕਰਾਂਗੇ ਕਤਲ, ਸੱਭ ਅਮਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਰੋਜ , ਪਾਵੇਂ ਅਨੋਖੀਆਂ ਬੁਝਾਰਤਾਂ। ਤੂੰ ਬਣਕੇ ਚਲਾਕ, ਕਰੀ ਜਾਨਾ ਏ ਸ਼ਰਾਰਤਾਂ। ਤੇਰੇ ਮਿਟਾਉਣ ਤੇ, ਹੋਂਦ ਨਹੀਂ ਮਿਟੇਗੀ। ਸਾਡੀ ਟੁੱਟੀ ਜੁੱਤੀ, ਤੇਰੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਟਿਕੇਗੀ।