ਲੜੀ ਨੰਬਰ.3
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਅੰਕ ਵਿੱਚ ਅਲਾਉਦੀਨ ਖਲਜੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ, ਵਿੱਤੀ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਸੁਧਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੈ। ਇਨਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾਂ ਉਸਨੇ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤੇ ਜਿਵੇਂ
ਸੈਨਿਕ ਸੁਧਾਰਅਲਾਉਦੀਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸੈਨਾ ਦਾ ਸੰਗਠਨ ਕੀਤਾ।ਉਸਦੀ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਪੈਦਲ, ਘੋੜਸਵਾਰ, ਹਾਥੀ ਸੈਨਿਕ ਵੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਨਿਰਵਾਹ ਲਈ ਤਨਖਾਹਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਭਾਅ ਸਸਤੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ।ਸੈਨਾ ਲਈ ਨਵੇਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਲਈ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਖੋਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਕਿੱਲਿਆ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕਰਵਾਈ।ਉਸਨੇ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਜੋ ਕਿ ਦਾਗ਼ ਅਤੇ ਚਿਹਰਾ ਪ੍ਰਥਾ ਆਰੰਭ ਕੀਤੀ।ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰੇਕ ਘੋੜੇ ਨੂੰ ਦਾਗਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਚਿਹਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸੈਨਿਕ ਦਾ ਹੁਲੀਆ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰਉਸਨੇ ਕਈ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰ ਵੀ ਕੀਤੇ ਜਿਵੇਂ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਤੇ ਰੋਕ, ਸ਼ਰਾਬ ਵੇਚਣ ਅਤੇ ਖਰੀਦਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਸਜਾਵਾਂ, ਜੂਆ ਖੇਡਣ ਤੇ ਰੋਕ,ਵੇਸ਼ਵਪਨ ਤੇ ਰੋਕ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਆਦੇਸ਼, ਜਾਦੂਗਰਾਂ ਦੀ ਜਾਦੂਗਿਰੀ ਤੇ ਰੋਕ ਆਦਿ।
ਅਲਾਉੱਦੀਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋ ਆਰਥਿਕ ਸੁਧਾਰ ਉਸਦੇ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੀ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ।ਉਹ ਮੱਧ ਕਲੀਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁਲਤਾਨ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਰਥਿਕ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤੇ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਅਲਾਉਦੀਨ ਨੂੰ ਮੱਧ ਕਾਲੀਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਕ ਮਹਾਨ ਅਰਥਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਖ਼ਲਕੇ ਖ਼ੁਦਾ ਭਾਵ ਪਰਜਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੁਖੀ ਬਣਾਉਣਾ ਸੀ।
ਉਸਨੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਛੋਟੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਭਾਅ ਨਿਯਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ।ਕੋਈ ਵੀ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਰੇਟਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁੱਲ ਵਿੱਚ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਵੇਚ ਸਕਦਾ ਸੀ।ਉਸਨੇ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਕਿਸਾਨ 10 ਮਣ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਨਾਜ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕਦਾ। ਸੰਕਟ ਸਮੇਂ ਸਰਕਾਰੀ ਗੁਦਾਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।
ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸੁਦਾਗਰ ਅਤੇ ਬਨਜਾਰੇ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅਲਾਉਦੀਨ ਨੇ ਰਾਸ਼ਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ। ਜੋ ਕਿ ਵਰਖਾ ਨਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਅਨਾਜ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਸੰਕਟ ਸਮੇਂ ਰਾਸ਼ਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।ਉਸਨੇ ਅਨਾਜ, ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀਆ ਮੰਡੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ।ਮੰਡੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਦੀਵਾਨ ਏ ਰਿਆਸਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।ਹਰ ਇਕ ਮੰਡੀ ਦੇ ਅਧਿਅਕਸ਼ ਨੂੰ ਸਾਹਨਾਂ ਏ ਮੰਡੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਅਲਾਉਦੀਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ਼ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ। ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੁਧਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦਾ ਸੀ ਉਸਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਅਲਾਉਦੀਨ ਦੇ ਕੀਤੇ ਸੁਧਾਰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸਫਲ ਹੋਏ।
ਅਨਪੜ੍ਹ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਅਲਾਉਦੀਨ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਕਰਦਾ ਸੀ।ਉਸਦੇ ਦਰਬਾਰ ਦਾ ਮਹਾਨ ਕਵੀ ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਤੂਤੀ ਏ ਹਿੰਦਦੀ ਉਪਾਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ।ਜਿਸਨੇ ਤਾਰੀਖ਼ ਏ ਅਲਾਈ ਅਤੇ ਆਸ਼ਿਕਾਨਾਮੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਕ ਹੋਰ ਕਵੀ ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਦੀ ਯੋਗਤਾ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੁਆਦੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਉਹ ਅਮੀਰ ਹਸਨ ਦੇਹਲਵੀ ਸੀ। ਅਲਾਉਦੀਨ ਭਵਨ ਕਲਾ ਦਾ ਪ੍ਰੇਮੀ ਵੀ ਸੀ।ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਵਨ ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ, ਅਲਾਈ ਮੀਨਾਰ, ਅਲਾਈ ਦਰਵਾਜ਼ਾ, ਸਿਰੀ ਦਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਆਦਿ ਸਨ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਲਾਉੱਦੀਨ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਕੰਮ ਕੀਤੇ।
ਪਰ ਅਲਾਉਦੀਨ ਖਿਲਜੀ ਬਹੁਤ ਹੰਕਾਰੀ ਸੀ, ਆਪਣੀ ਤੁਲਨਾ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਜੇਤੂ ਸਿਕੰਦਰ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ "ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਿਕੰਦਰ" ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ।
ਪੂਜਾ 9815591967
ਰਤੀਆ
