ਸਾਹਿਤ

ਨਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ 'ਤੇ
ਨਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ਦੀ
ਦਹਿਲੀਜ਼ ਉੱਤੇ,
ਪੈਰ ਰਾਹੀ ਨੇ ਧਰਿਆ!
ਨਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ਦੀਆਂ
ਨਵੀਂਆਂ ਸੋਚਾਂ,
ਨਵਾਂ ਸੂਰਜ ਹੈ ਚੜ੍ਹਿਆ!
ਵੇਖ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ
ਪਾਟੀਆਂ ਬਿਆਈਆਂ,
ਕਿਤੇ ਡੋਲ ਨਾ ਜਾਵੀਂ ਅੜਿਆ!
ਕਿਤੇ ਡੋਲ ਨਾ ਜਾਵੀਂ
ਅੜਿਆ!!

-ਸੁਖਦੇਵ ਸਲੇਮਪੁਰੀ
09780620233
31 ਦਸੰਬਰ, 2021

ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਾਕਤ ਮਨੀਸ਼ ,ਜਸਵੰਤ ਪੁੱਤ ਜੋ ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਨੂਰ ਏ
ਅੱਜ ਟੈਂਕੀਆਂ ਉੱਪਰ ਚੜਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਏ
ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਖ਼ਾਤਿਰ ਗਰਮੀ ਸੜਦੇ ਪਾਲੇ ਠਰਦੇ
ਨਾ ਲਵੇ ਕੋਈ ਸਾਰਾਂ
ਆਕੇ ਜਗਾ ਦੇ ਭਗਤ ਸਿਆਂ
ਸੁੱਤੀਆਂ ਪਈਆਂ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ

ਪੜ-ਲਿਖ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਮ ਜੋ ਚਮਕਾਉਣ
ਓਹੀਓ ਸੜਕਾਂ ਉੱਪਰ ਕੁਰਲਾਉਣ
ਅਧਿਆਪਕ ਤਾਂ ਇੱਕ ਜਗਦੀ ਜੋਤ ਨੇ ਹੁੰਦੇ
ਕਿਓ ਲਾਠੀਆਂ ਪੈਣ ਹਜ਼ਾਰਾਂ
ਆਕੇ ਜਗਾ ਦੇ ਭਗਤ ਸਿਆਂ
ਸੁੱਤੀਆਂ ਪਈਆਂ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ

ਪੱਗਾਂ ਵੀ ਲੱਥੀਆ ,ਚੁੰਨੀਆਂ ਵੀ ਹੋਈਆਂ ਲੀਰਾਂ
ਮੂੰਹ ਵੀ ਨੱਪੇ ਪਰ ਹਾਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਤਕਦੀਰਾਂ
ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ ਲਈ ਪੀੜੀ ਮਜਬੂਰ ਹੋਈ
ਦੇਖ ਮਾੜੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਮਾਰਾਂ
ਆਕੇ ਜਗਾ ਦੇ ਭਗਤ ਸਿਆਂ
ਸੁੱਤੀਆਂ ਪਈਆਂ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ

ਮਰ ਗਈਆਂ ਜਮੀਰਾਂ
ਨਾ ਬਚਿਆ ਕੁੱਝ ਬਾਕੀ ਏ
ਗਗਨ ਭੈਣ ਤੇ ਜੱਗੀ ਵੀਰ ਦੇ ਹੌਸਲੇ ਬੁਲੰਦ
ਅੱਜ ਜੋ ਨਾਲ ਖੜਿਆ ਓਹੀ ਸਾਥੀ ਏ
ਹੌਸਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜੋ ਬੰਨੀਆਂ ਟੁੱਟਣ ਨਾ ਕਦੇ ਉਹ ਉਡਾਰਾਂ
ਆਕੇ ਜਗਾ ਦੇ ਭਗਤ ਸਿਆਂ
ਸੁੱਤੀਆਂ ਪਈਆਂ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ

ਹਰ ਇੱਕ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਦੀ ਵਾਹ ਤਾਹ ਲਾਈ ਏ
ਤਾਹੀਓ ਤਾਂ ਸੋਨੇ ਦੀ ਚਿੜੀ ਹੱਥੋਂ ਗਵਾਈ ਏ
ਹੱਥੀ ਚੁਣ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ
ਗਗਨ ਓਹੀ ਪਾਉਣ ਹੁਣ ਵੰਗਾਰਾਂ
ਆਕੇ ਜਗਾ ਦੇ ਭਗਤ ਸਿਆਂ
ਸੁੱਤੀਆਂ ਪਈਆਂ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ
ਗਗਨਦੀਪ ਕੌਰ ਧਾਲੀਵਾਲ ।

ਗਗਨਦੀਪ ਕੌਰ ਧਾਲੀਵਾਲ

ਕੁਝ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੈ!
-ਪੰਜਾਬ ਵਾਸੀਓ!
ਘਬਰਾਇਓ ਨਾ, 
ਸਬਰ ਰੱਖਿਓ!
ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 
ਕੁੱਝ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੈ! 
ਕਿਸੇ ਵੀ ਗ੍ਰੰਥ 
ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਐ ਬੇਅਦਬੀ, 
ਕਿਤੇ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੈ
ਬੰਬ ਧਮਾਕਾ! 
ਦੋਸਤੋ ਘਬਰਾਇਓ ਨਾ, 
 ਚੋਣਾਂ ਨੇ! 
ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ 
ਕੁਝ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੈ, 
ਕਿਉਂਕਿ - 
ਸਿਆਸਤ ਵਿਚ 
ਕੁਰਸੀ ਤੋਂ ਉਪਰ 
ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ! 
ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿਚ ਤਾਂ 
 ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਵੀ 
ਨਿੱਸਲ ਹੋ ਕੇ 
ਬੈਠ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ ਦੋਸਤੋ! 
ਇਸ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਘਬਰਾਇਓ ਨਾ! 
ਸਿਆਸਤ ਵਿਚ 
 ਕੁਝ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੈ! 
ਇਥੇ ਕੁਝ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੈ! 
ਇਸ ਲਈ ਸਬਰ ਰੱਖਿਓ! 
ਸਬਰ ਦਾ ਫਲ਼ ਮਿੱਠਾ ਹੁੰਦੈ! 

-ਸੁਖਦੇਵ ਸਲੇਮਪੁਰੀ 
09780620233 
24 ਦਸੰਬਰ 2021.

ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼

 ਅਜੇ ਜਿਹੜੇ ਜਾਗੋ ਮੀਟੇ ਨੇ
    ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਣ ਜਗਾਵਾਂ ਗਾ
ਤੁਸਾਂ ਜਦੋਂ ਯਾਦ ਹੈ ਕਰਨਾ
     ਮੈਂ ਓਦੋਂ ਫੇਰ ਆਵਾਂਗਾ।।

ਤੁਸੀਂ ਕਲਮਾਂ ਦੇ ਵਾਰਿਸ ਹੋ
     ਕਲਮ ਨੂੰ ਦਾਗ਼ ਨਾ ਲਾਇਓ
ਤੁਸੀਂ ਜੋ ਗੀਤ ਨੇ ਲਿਖਣੇ
     ਉਹ ਸਾਰੇ ਆਪ ਗਾਵਾਂਗਾ।।
ਤੁਸਾਂ ਜਦੋਂ ਯਾਦ ਹੈ ਕਰਨਾ
     ਮੈਂ ਓਦੋਂ ਫੇਰ ਆਵਾਂਗਾ

ਏ ਤਨ ਹੈ ਵਾਂਗ ਕਬਰਾਂ ਦੇ
     ਜੇ ਵਿੱਚ ਮਰੀਆਂ ਜਮੀਰਾਂ ਨੇ
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੂਰਵੀਰਾਂ ਦੇ
     ਮੈਂ ਸਭ ਕਿੱਸੇ ਸੁਣਾਵਾਂ ਗਾ।।
ਤੁਸਾਂ ਜਦੋਂ ਯਾਦ ਹੈ ਕਰਨਾ
     ਮੈਂ ਓਦੋਂ ਫੇਰ ਆਵਾਂਗਾ

ਜੋ ਹੱਥੋਂ ਖੋਹ ਕੇ ਖਾ ਜਾਂਦੇ
     ਰੋਟੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ
ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਮੁਰਦਾਬਾਦੀ ਦੇ
     ਮੈਂ ਫਿਰ ਤੋਂ ਨਾਹਰੇ ਲਾਵਾਂਗਾ
ਤੁਸਾਂ ਜਦੋਂ ਯਾਦ ਹੈ ਕਰਨਾ
     ਮੈਂ ਓਦੋਂ ਫੇਰ ਆਵਾਂਗਾ

ਮੈਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਹਾਂ ਸਰਾਭਾ ਹਾਂ
     ਕੋਈ ਵੀ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ
ਕਮਾਨਾਂ ਕੱਸ ਕੇ ਰੱਖਿਓ ਜੀ
    ਮੈਂ ਤਿੱਖਾ ਤੀਰ ਲਿਆਵਾਂ ਗਾ
ਤੁਸਾਂ ਜਦੋਂ ਯਾਦ ਹੈ ਕਰਨਾ
     ਮੈਂ ਓਦੋਂ ਫੇਰ ਆਵਾਂਗਾ

ਰਮੇਸ਼ ਵੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਖਾਤਿਰ
     ਸਦਾ ਹੀ ਲੜਨਾਂ ਪੈਂਦਾ ਹੈ
ਮੈਂ ਜਾਨੂੰ ਨਾਲ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ
     ਛੇਤੀ ਹੀ ਆਣ ਮਿਲਾਵਾਂ ਗਾ।।
ਤੁਸਾਂ ਜਦੋਂ ਯਾਦ ਹੈ ਕਰਨਾ
     ਮੈਂ ਓਦੋਂ ਫੇਰ ਆਵਾਂਗਾ

          ਲੇਖਕ-ਰਮੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਜਾਨੂੰ
         ਫੋਨ ਨੰ:-98153-20080

ਅੰਬਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਰਦ ਛੁਪਾ ਕੇ ,
ਅੱਖ ਵਿੱਚ , ਹੰਝੂ  ਭਰਦੇ ਨਾ ,
ਹੰਝੂ  ਹੌਂਕੇ , ਹਾਣੀ  ਬਣ   ਕੇ ,
ਇਤਰਾਜ਼ ,ਏਨਾ ਤੇ ਕਰਦੇ ਨਾ ।
ਮੇਰੀ ਰੂਹ ਤਾਂ , ਲੀਰਾਂ ਹੋ ਗਈ ,
ਸਭ ਕੁਝ ਛੱਡ , ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਹੋ ਗਈ ,
ਦੌਲਤ ਸ਼ੋਹਰਤ , ਮਿੱਟੀ ਸਭ ਨੇ ,
ਰੰਗਲੇ ਸੁਪਨੇ , ਅੱਖ ਚ' ਭਰਦੇ ਨਾ ।
ਹੰਝੂ ਹੌਂਕੇ ______
ਪਿਆਰ ਦੇ ਨਾਲ , ਤਕਰਾਰ ਹੁੰਦਾ ,
ਇਹ  ਜ਼ਿੰਦਗੀ  ਦਾ , ਭਾਰ  ਹੁੰਦਾ ,
ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ , ਸਭ  ਆਪਣਿਆਂ  ਨੂੰ ,
ਹੀਰਾਂ ਰਾਂਝੇ , ਸਰਦੀ ਚ' ਠਰਦੇ ਨਾ ।
ਹੰਝੂ ਹੌਂਕੇ ______
ਰਾਤਾਂ ਬਣ ਗਈਆਂ , ਪਹਾੜਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ,
ਬੀਆਬਾਨ ,  ਓਹ  ਉਜਾੜਾਂ  ਵਰਗੀਆਂ ,
ਜਿੰਦ  ਆਪਣੀ ,  'ਦਰਦੀ'  ਨਿੱਤ  ਨਿੱਤ ,
ਸੱਪ  ਦੀ  ਜੀਭੇ  ,  ਕਦੇ  ਧਰਦੇ  ਨਾ ।
ਹੰਝੂ ਹੌਂਕੇ _______
                         ਸ਼ਿਵਨਾਥ ਦਰਦੀ 
                ਸੰਪਰਕ :-9855155392
ਬਾਬਾ ਫ਼ਰੀਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਹੈਲਥ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ।

ਪੁਸਤਕ ਰੀਵਿਊ (ਖਿਸਕਦੇ ਪਲ਼)
ਲੇਖਕ: ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਤੂਤ
ਸੰਪਰਕ
ਪੰਨੇ: ਛਿਆਨਵੇਂ
ਕੀਮਤ:120ਰੁਪਏ
ਪਬਲਿਸ਼ਰ: ਕੈਫੇ ਵਰਲਡ ਪੰਜਾਬ।

ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਖਿਸਕਦੇ ਪਲ਼ ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਤੂਤ ਜੀ ਦੀ ਦਸਵੀਂ ਪੁਸਤਕ ਹੈ,ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨੌਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ,ਨਾਵਲ ਅਤੇ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ,ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਤਿਕਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਇਹ ਦਸਵੀਂ ਪੁਸਤਕ ( ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) ਵਿੱਚ ਪਚੰਨਵੇਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਗੁਲਦਸਤਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਤੂਤ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬਾਕਮਾਲ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਛੋਟੀ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਦੀ ਪਿਰਤ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਕਲਮ ਦਾ ਲੋਹਾ ਮਨਵਾਇਆ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ: ਚੁਰੰਨਵੇਂ ਨੰਬਰ ਪੇਜ ਤੇ (ਸਫ਼ਰ)ਨਾਮ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ:
ਕੁੱਝ ਰਾਹ ਮੈਂ ਚੁਣ ਲਏ ਨੇ
ਤੇ ਕੁੱਝ ਰਾਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਚੁਣ ਲਿਆ ਹੈ,
ਕੁੱਝ ਕੁ ਰਾਹਾਂ 'ਤੇ ਮੈਂ ਚੱਲਦਾ ਹਾਂ,
ਕਦੇ ਕੁੱਝ ਕੁ ਰਾਹ
ਮੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਚੱਲਦੇ ਨੇ,
ਬੱਸ ! ਸਫ਼ਰ ਜਾਰੀ ਹੈ।

ਇਸ ਉਪਰੋਕਤ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਬੜਾ ਕੁੱਝ ਛੁਪਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਲਵਲੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ, ਹਾਲੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀਆਂ ਪੁਲਾਂਘਾਂ ਪੁੱਟਦਿਆਂ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵੀ ਤਿਲ ਫੁਲ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗੀ। ਬਿਲਕੁਲ ਦੋਸਤੋ ਇਸ ਅੱਗੇ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਕਦਮਾਂ ਤੋਂ ਭਲੀ-ਭਾਂਤ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ, ਲੇਖਕ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰਿਆ ਸਤਿਕਾਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
     ਇਸ ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਖਿਸਕਦੇ ਪਲ਼ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਹਰ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਦੀ ਗੱਲ/ਤਰਜਮਾਨੀ ਕਰਦੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ।ਮੇਲੇ ਗੇਲੇ,ਅਣਖ, ਮੌਤ,ਹੌਸਲਾ, ਸਫ਼ਰ, ਕੁਦਰਤ,ਆਤਮ ਚਿੰਤਨ,ਈਦ,ਮਾੜੀ ਗੱਲ,ਪੁਨਰ ਜਨਮ, ਫ਼ਰਕ, ਅਲਵਿਦਾ, ਗੁੰਝਲਾਂ,ਸੱਜਣ ਤੁਰਗੇ, ਅਤੇ ਦਸਤਕ ਵਰਗੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਹਿਣ ਦੀ ਲੇਖਕ ਵੱਲੋਂ ਵਧੀਆ ਤੇ ਸਾਰਥਕ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਪਰੋਕਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵੀ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹਨ,ਜੋ ਆਪਾਂ ਸਭਨਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।
          ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਤੂਤ ਖੁਦ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹੋਂ ਵੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਕੁੱਝ ਅਨੁਭਵ ਅਕਸਰ ਹੀ ਹਰ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦੋਸਤੋ ਇੱਕ ਵਾਰ ਗੱਚ ਭਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ,ਜਿਸ ਇਨਸਾਨ ਨੇ ਖੁਦ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਪਲ ਆਪਣੇ ਤੇ ਹੰਢਾਏ ਹੋਣ,ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਝਲਕਣੇ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਾਰ ਵਾਰ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਟੇਜ ਉੱਤੇ ਲੇਖਕ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਝੰਜੋੜਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਉੱਪਰ ਹੰਢਾਏ ਚੰਗੇ ਮਾੜੇ ਦਿਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਣਾ ਕਿਸੇ ਵਿਰਲੇ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਹੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਵਗਦੀ ਗੰਗਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਵਹਾਉਣ ਅਤੇ ਤੋਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ,ਜੋ ਲੇਖਕ ਨੇ ਖੁਦ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਅਖੀਰਲੇ ਟਾਈਟਲ ਪੇਜ ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਮੈਂ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਬਿਲਕੁੱਲ ਸਹਿਮਤ ਹਾਂ।ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਓਹੀ ਪੁਸਤਕ ਤੇ ਲੇਖਿਕ ਸੁਹਿਰਦ ਤੇ ਪ੍ਰੋੜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ,ਜਿਸ ਦੀ ਪੁਸਤਕ/ਰਚਨਾਵਾਂ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਬਿਠਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਹੋਣ।ਇਸ ਉਪਰੋਕਤ ਗੱਲ ਤੇ ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਤੂਤ ਪਹਿਰਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣਾ ਸਫ਼ਰ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇ ਇਹੀ ਓਸ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਬੇਨਤੀ ਜੋਦੜੀ ਹੈ।
             ਆਪਣੇ ਕਿੱਤੇ ਸਕੂਲੀ ਮਾਸਟਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਲਿਖਣ ਲਈ ਸਮਾਂ ਕੱਢਣਾ ਇਸ ਅਜੋਕੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਹੈ,ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਤੂਤ ਨੇ ਬਾਖੂਬੀ ਕਰ ਵਿਖਾਇਆ ਹੈ, ਲਿਖਣਾ ਵੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸਾਧਨਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕਲਮ ਤੋਂ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਆਸਾਂ ਉਮੀਦਾਂ ਹਨ,।ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਤੂਤ ਆਪਣਾ ਇਹ ਸਫ਼ਰ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇ ਇਹੀ ਅਰਦਾਸ ਹੈ। ਆਓ ਦੋਸਤੋ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੜੀਏ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰੀਏ।

ਜਸਵੀਰ ਸ਼ਰਮਾਂ ਦੱਦਾਹੂਰ
ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ
95691-49556

30 ਨਵੰਬਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜੇ ਦੀਆਂ ਸਰਬੱਤ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਲੱਖ ਲੱਖ ਵਧਾਈਆਂ 

ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਬਾਬਾ ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ 'ਚ ਚਮਕਦੇ ਧਰੂ ਤਾਰੇ ਵਾਂਗ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਮੱਘਰ (30 ਨਵੰਬਰ 1696) ਈ: ਨੂੰ ਦਸਮ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਜੀਤੋ ਜੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋ ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। 
ਇਤਿਹਾਸ ਮੁਤਾਬਕ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਛੱਡ ਕੇ ਜਾਣਾ ਪਿਆ ਤਾਂ ਸਰਸਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਛੜ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰ ਕੌਰ ਜੀ ਭਾਈ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹਿਫਾਜਤ 'ਚ ਦਿੱਲੀ ਜਾ ਪੁੱਜੇ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰ ਕੌਰ ਜੀ ਦੋਵੇਂ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਬਾਬਾ ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਰਸੋਈਏ ਗੰਗੂ ਬ੍ਰਹਾਮਣ ਦੇ ਘਰ ਜਾਣਾ ਪਿਆ। ਗੰਗੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਿੰਡ ਸਹੇੜੀ ਲੈ ਆਇਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੀ ਨੀਅਤ ਬਦਲ ਗਈ। ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਉਹ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਨਕਦੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੀਮਤੀ ਸਾਮਾਨ ਦੇਖ ਕੇ ਬੇਈਮਾਨ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਹ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸਰਹਿੰਦ ਦੇ ਸੂਬੇ ਨੂੰ ਫੜਵਾ ਕੇ ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਸ਼ੌਹਰਤ ਲੈਣ ਦੇ ਲਾਲਚ 'ਚ ਵੀ ਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਸਮੇਤ ਦੋਹਾਂ ਸਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸੂਬੇ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ। 
ਇਥੇ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਹਿੰਦ ਦੇ ਇਕ ਠੰਡੇ ਬੁਰਜ 'ਚ ਕੈਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਡਰਾਉਣ ਧਮਾਉਕਾਉਣ ਅਤੇ ਠੰਡੇ ਬੁਰਜ ਦੇ ਤਸੀਹੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋਹਾਂ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵਜੀਦ ਖਾਂ ਸੂਬਾ ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਕਚਹਿਰੀ 'ਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸੂਬਾ ਸਰਹਿੰਦ ਨੇ ਕਾਜੀਆਂ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਸਜਾ ਦੇਣ ਬਾਰੇ ਰਾਇ ਪੁੱਛੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲੈਣ ਜਾਂ ਮੌਤ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਣ। 
ਇਤਿਹਾਸ ਮੁਤਾਬਕ ਜਦੋਂ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੇ ਦੀਨ ਕਬੂਲ ਨਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਕਾਜੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੀਹਾਂ 'ਚ ਚਿਣੇ ਜਾਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਦਾ ਨਵਾਬ ਵੀ ਇਸ ਸਭਾ 'ਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸੀ, ਉਸ ਨੇ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਮਾਰਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਵਿਰੋਧ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਸੂਮ ਬੱਚਿਆ ਨਾਲ। ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਜਾ ਦੇਣਾ ਸਰਾਸਰ ਗਲਤ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਜੀਦ ਖਾਂ ਮਲੇਰਕੋਟਲੇ ਦੇ ਨਵਾਬ ਦੀ ਇਸ ਦਲੀਲ ਨਾਲ ਰਜ਼ਾਮੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਪਰ ਸੁੱਚਾ ਨੰਦ ਦੀਵਾਨ ਬੋਲਿਆ ਕਿ ਨਵਾਬ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਭੁੱਲ ਰਹੇ ਹੋ ਕਿ ਜੰਮਦੀਆਂ ਸੂਲਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਤਿੱਖੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੱਪਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਵੀ ਸੱਪ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।''ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ 'ਤੇ ਤਰਸ ਕਰਕੇ ਛੱਡ ਦੇਣਾ ਕਿੱਥੋਂ ਦੀ ਸਿਆਣਪ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਸ ਵੇਲੇ ਤੁਸੀਂ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਐਵੇਂ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਇਹ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਫਿਰ ਇੱਕਠੇ ਹੋ ਕੇ ਬਗਾਵਤ ਕਰਨਗੇ। ਸੁੱਚਾ ਨੰਦ ਦੇ ਇਸ ਮਸ਼ਵਰੇ ਦੀ ਕਾਜ਼ੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਹਾਮੀ ਭਰੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ਜਾਂ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਲਈ ਫਤਵਾ ਸੁਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੇ ਵੀ ਬੜੀ ਨਿਡਰਤਾ ਨਾਲ ਫਤਵੇ ਨੂੰ ਕਬੂਲ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ;
''ਅਸੀਂ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਮੌਤ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਡਰਦੇ।
ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਤਾਣ ਲਗਾ ਕੇ ਦੇਖ ਲਵੋ ਪਰ ਅਸੀਂ ਜਬਰ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਝੁਕਾਂਗੇ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ, ਸਾਨੂੰ ਜਾਨ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਧਰਮ ਪਿਆਰਾ ਹੈ।'' 

ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਉਮਰ ਸਿਰਫ 9 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ। ਸਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀ ਇਸ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਦੋਹਾਂ ਸਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆ ਨੂੰ ਨੀਹਾਂ 'ਚ ਚਿਣ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਨ ਦਾ ਫਤਵਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਤਿਹਾਸ ਮੁਤਾਬਕ 13 ਪੋਹ 1705 ਈਸਵੀ ਨੂੰ ਦੋਹਾਂ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਨੀਹਾਂ 'ਚ ਚਿਣਵਾ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

 ਹਰਨਰਾਇਣ ਸਿੰਘ ਮੱਲੇਆਣਾ

ਸਮਰਪਿਤ ਨਾਨਕ ਨੂੰ!
- ਹੇ ਨਾਨਕ! 
ਤੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ 
ਬਗਾਵਤ ਦਾ ਝੰਡਾ ਗੱਡਿਆ ਸੀ! 
ਤੇ ਅਸੀਂ - 
ਸਮਾਜਿਕ ਕੁਰੀਤੀਆਂ 
ਵਿਚ ਡੁੱਬ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ! 
ਤੂੰ ਵਹਿਮਾਂ-ਭਰਮਾਂ ਦਾ 
ਕੀਲਾ ਪੁੱਟਿਆ ਸੀ! 
ਸਾਡਾ ਪਲ ਪਲ 
ਵਹਿਮਾਂ-ਭਰਮਾਂ, 
ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਾਂ ਵਿਚ 
ਗੁਜਰਦਾ ਹੈ! 
ਤੂੰ ਜਾਤਾਂ -ਕੁਜਾਤਾਂ ਦਾ
 ਜੂੜ ਵੱਢਿਆ ਸੀ! 
ਅਸੀਂ ਜਾਤਾਂ-ਕੁਜਾਤਾਂ ਦੇ 
ਨਾਉਂ 'ਤੇ 
ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਉਸਾਰਕੇ 
ਤੇਰੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ
 ਰੋਜ ਬੇਅਦਬੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ! 
ਤੂੰ ਹੱਥੀਂ ਕਿਰਤ ਕਮਾਈ ਨੂੰ 
ਉਤਮ ਦੱਸਿਆ ਸੀ! 
ਤੇ ਅਸੀਂ ਤਾਂ 
 ਹੇਰਾਫੇਰੀਆਂ, 
ਬੇਈਮਾਨੀਆਂ,
 ਰਿਸ਼ਵਤਾਂ, 
ਠੱਗੀਆਂ ਦੀ ਲੁੱਟ ਨੂੰ 
ਉਤਮ ਕਮਾਈ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ! 
ਤੂੰ ਪਾਖੰਡੀਆਂ ਦੇ ਡੇਰਿਓੰ 
ਜਾਣ ਤੋਂ ਡੱਕਿਆ ਸੀ! 
ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਪਾਖੰਡੀਆਂ ਨੂੰ 
'ਸੱਭ ਕੁਝ' ਸਮਝ ਬੈਠੇ ਹਾਂ!  
ਤੂੰ ਜੱਗ ਦੀ ਜਨਨੀ ਨੂੰ 
ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ!
ਅਸੀਂ ਜੱਗ ਦੀ ਜਨਨੀ ਲਈ
ਮਾਂ ਦੀ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚ
ਮੜ੍ਹੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ
ਰੱਖ ਦਿੱਤੀਆਂ ਨੇ!
ਹੇ ਨਾਨਕ!
ਅਸੀਂ ਤੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ!
ਪਰ-
ਤੇਰੀ ਮੰਨਦੇ ਨਹੀਂ!
ਤੂੰ ਹਊਮੈੰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ 
ਆਖਿਆ ਸੀ! 
ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਹਊਮੈੰ ਵਿਚ 
ਅੰਨ੍ਹੇ ਹੋਏ 
ਤੇਰਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਮਨਾਉਣ ਲਈ
ਇੱਕਮੱਤ ਨਹੀਂ ਹੋਏ!
ਫਿਰ -
ਅਸੀਂ ਤੇਰੇ ਕਿਥੋਂ ਹੋ ਜਾਵਾਂਗੇ!
ਤੂੰ ਤਾਂ - 
ਹੱਸਣ, ਖੇਡਣ ਨੂੰ
ਸਰੀਰ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਦੱਸਿਆ ਸੀ!
ਅਸੀਂ ਤਾਂ 'ਚਿੱਟੇ' ਨੂੰ 
 ਤਨ-ਮਨ ਦਾ ਨਸ਼ਾ
ਸਮਝ ਬੈਠੇ ਹਾਂ!
ਸਾਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ 
ਕਿ-
ਤੇਰੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਨਸ਼ਾ 
ਸਾਨੂੰ ਕਦੋਂ ਚੜੂਗਾ? 
ਹਾਂ - 
ਤੇਰੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਿਆਂ  - 
ਭੁੱਖਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਨ 
ਖੁਆਉਣ ਦੀ 
ਤੇਰੀ ਰੀਤ ਨੂੰ
ਅਸੀਂ - 
ਜਰੂਰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਹੈ! 
-ਸੁਖਦੇਵ ਸਲੇਮਪੁਰੀ 
09780620233 
19 ਨਵੰਬਰ, 2021.

ਦੇਸ਼ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ!
ਇਤਿਹਾਸ ਬਦਲ ਰਿਹਾ!
ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜਾਦੀ ਦੀ
ਤਰੀਕ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ!
ਸਾਲ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ!
ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਬਦਲ ਰਹੀਆਂ ਨੇ!
ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰ
ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਜਾਦੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ
 ਮਾਹੌਲ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ!
ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਬਦਲ ਰਹੇ ਨੇ,
  ਫਿਜ਼ਾ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ!
 ਸੱਭ ਕੁਝ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ!

 
ਸੁਖਦੇਵ ਸਲੇਮਪੁਰੀ
09780620233
14 ਨਵੰਬਰ, 2021