ਘਟਨਾ ਅਕਬਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਸਮੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਸਾਂਝੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਾਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਨਾਇਕ ਹੋਇਆ ਹੈ ,ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਤੇ ਅਕਬਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਹਾਣੀ ਸਨ। ਅਕਬਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਵੀ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘ ਕੇ ਪਲਿਆ, ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅਕਬਰ ਦੇ ਰਾਜ ਸਮੇ ਲੋਕਾ ਤੇ ਵਧੀਕੀਆ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਦੋਹਾਂ ਪ੍ਰਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਦੂਰੀਆਂ ਵਧ ਗਈਆ।
ਬਾਰ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਜੋ ਜਿਲਾ ਲਾਇਲਪੁਰ ਅੱਜ ਕੱਲ ਫੈਸਲਾਬਾਦ ਆਖਦੇ ਹਨ ਤੋਂ 25 ਕੂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਹੋਵੇਗੀ ਸਾਂਗਲਾ ਹਿਲ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਦਾ ਕਸਬਾ ਹੈ। ਸਾਂਗਲਾ ਹਿਲ ਕਿੱਲਾ ਕੁ ਦੇ ਕਰੀਬ ਰਕਬੇ ਉਪਰ ਇਕ ਕਾਫੀ ਉਚੀ ਚਟਾਨ ਹੈ । ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਹਿਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਹਿਲ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾਲ ਹੀ ਮੰਦਰ ਹੈ ਜਿਸ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਸੁਦਰੀ ਅਤੇ ਮੁੰਦਰੀ ਦੋਹਾਂ ਭੈਣਾ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਕਹਾਣੀ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰਾ ਹੈ , ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਹੁਕਮਰਾਨ ਬੜਾ ਇਖਲਾਕ ਦਾ ਮਾੜਾ ਸੀ। ਇਹ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੁਕਮਰਾਨ ਹਿੰਦੂ ਖਤਰੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਜੁਆਨ ਧੀਆਂ ਨਾਲ ਜਬਰਦਸਤੀ ਨਿਕਾਹ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੁਦਾ ਸੀ। ਸੁੰਦਰੀ ,ਮੁੰਦਰੀ ਦੇ ਬਾਪ ਨੇ ਬਹੁਤ ਤਰਲੇ ਮਿਨਤਾ ਕੀਤੇ ਕਈ ਥਾਈਂ ਫਰਿਆਦ ਕੀਤੀ ਸਭ ਵਿਅਰਥ ਗਿਆ। ਅਖੀਰ ਉਸਨੇ ਦੁਲਾ ਭੱਟੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ। ਦੁਲਾ ਭੱਟੀ ਨਾਲ ਸਕੀਮ ਬਣਾ ਕੇ ਖੱਤਰੀ ਨੇ ਆਪਣੀਆ ਲੜਕੀਆਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਪੱਕਾ ਕਰ ਦਿਤਾ ਤੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਤਰੀਕ ਪੱਕੀ ਕਰਕੇ ਦੁਲਾ ਭੱਟੀ ਨਾਲ ਸਕੀਮ ਘੜ ਲਈ ।
ਹੁਕਮਰਾਨ ਮਿਥੇ ਦਿਨ ਤੇ ਬਰਾਤ ਲੈਕੇ ਆ ਗਿਆ। ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਦੁਲਾ ਭੱਟੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੰਦੇ ਬਿਠਾਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਅਤੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਜਾਞੀਂ ਭੱਝ ਗਏ ਅਤੇ ਇਕੱਲਾ ਹੁਕਮਰਾਨ ਲਾੜਾ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਉਸਨੂੰ ਦੁਲਾ ਭੱਟੀ ਅਤੇ ਸਾਥੀਆ ਨੇ ਖੂਬ ਛਿੱਤਰ (ਲਿਤਰ) ਪੋਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨੱਕ ਨਾਲ ਲੀਕਾਂ ਵੀ ਕਢਵਾਇਆ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਸੇ ਦਿਨ ਕੁੜੀਆ ਦੀਆ ਜੰਞਾਂ ਵੀ ਮਿਥੇ ਸਮੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆ ਗਈਆ । ਸੁੰਦਰ ਮੁੰਦਰੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਦੁੱਲੇ ਦੀ ਹਾਜਰੀ ਵਿਚ ਹੋਇਆ।
ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨੇ ਡੋਲੀ ਤੋਰਨ ਵੇਲੇ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਝੋਲੀ ਵਿਚ ਸੇਰ,ਸੇਰ ਸੱਕਰ ਪਾਈ। ਅਤੇ ਇਕ ਭਰਾ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ। ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ ਹਾਕਮ ਵੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ। ਧੀਆਂ ਖੱਤਰੀ ਬਾਪ ਦੀਆਂ ਖੱਤਰੀ ਲੜਕਿਆ ਨਾਲ ਹੀ ਵਿਆਹੀਆ ਗਈਆ। ਲੋਹੜੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਾਂਝਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਚਲਦੇ,ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਧੂਮ ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
