ਜ਼ਹੀਰੂਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਉਰਫ਼ ਬਾਬਰ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ।ਬਾਬਰ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਫਰਵਰੀ, 1483 ਨੂੰ ਫਰਗਾਨਾ ਘਾਟੀ ਦੇ ਅੰਦੀਜਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਉਮਰ ਸ਼ੇਖ ਮਿਰਜ਼ਾ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਕੁਤਲੁਗ ਨਿਗਾਰ ਖਾਨੁਮ ਸੀ।ਉਹ ਤੈਮੂਰ ਅਤੇ ਚੰਗੀਜ਼ ਖਾਨ ਦੇ ਵੰਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਸਨ।1504 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਕਾਬਲ ਦੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਬਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਰੱਖੀ 'ਮਿਰਜ਼ਾ' ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਸਿਰਲੇਖ। 'ਪਾਦਸ਼ਾਹ' ਪਹਿਨਣਾ। 1519 ਤੋਂ 1526 ਤੱਕ ਇਸ ਨੇ ਭਾਰਤ 'ਤੇ 5 ਵਾਰ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। 1526 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਪਾਣੀਪਤ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸੁਲਤਾਨ ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਦੀ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ।ਬਾਬਰ ਨੇ ਇਸ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਤੁਲੁਗਾਮਾ ਵਿਧੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਬਾਬਰ ਨੇ 1527 ਵਿਚ ਖਾਨਵਾ, 1528 ਵਿਚ ਚੰਦੇਰੀ ਅਤੇ 1529 ਵਿਚ ਘੱਗਰ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਕੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ।
ਬਾਬਰ ਦੀ ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਚਗਤਾਈ ਭਾਸ਼ਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਿਪੁੰਨ ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸ ਥਾਂ ਦੀ ਆਮ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨੀ ‘ਚਗਤਾਈ’ ਵਿੱਚ ਬਾਬਰਨਾਮਾ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਲਿਖੀ ਸੀ।‘ਮੈਦਾਨ’ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਬਰਨਾਮਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਮੁਬਾਇਯਾਨ ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਕਾਵਿ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਕਰਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਜੀਵਨੀ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਹੇਰਾਤ ਨੂੰ "ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਸ਼ਹਿਰ" ਦੱਸਿਆ। ਉੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਯੂਈਗੁਰ ਕਵੀ ਮੀਰ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਨਵਾਈ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਜੋ ਚਗਤਾਈ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਚਗਤਾਈ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨੀ ਲਿਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਮਿਲੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਦੌਲਤ ਬੇਗਮ ਦੇ ਕਾਰਨ ਫਰਗਾਨਾ ਦਾ ਰਾਜ ਮਿਲਿਆ।ਉਸਨੇ ਤੋਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕੀਤੀ।ਮੀਰ ਬਾਕੀ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਾਬਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਜਰਨੈਲ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਬਣਵਾਈ ਸੀ।ਕਾਰਵਾਂ ਸਰਾਏ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਪੌੜੀ ਜੋ ਬਾਬਰ ਦੁਆਰਾ ਬਣਵਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਏ.ਐਸ.ਆਈ ਨੇ ਹੁਣ ਇਸ ਖੰਡਰ ਹੋਈ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਿਆ ਹੈ।
ਬਾਬਰ ਆਪਣੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਬਾਬਰ ਦੀ ਉਦਾਰਤਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਾਬਲ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਰਜਾ ਨੂੰ ਰਤਨ, ਸੋਨਾ ਜਾਂ ਚਾਂਦੀ ਵੰਡਣ ਲਈ ਕਲੰਦਰ/ਕਲੰਦਰ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਬਰ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵਿਗੜ ਗਈ ਅਤੇ ਆਖ਼ਰਕਾਰ 48 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1530 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਦੀ ਇੱਛਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਜਾਵੇ ਪਰ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਲਗਭਗ ਨੌਂ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੇ ਉਸਦੀ ਇੱਛਾ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਰਾਜਾਰਾਮ ਜਾਟ ਨੇ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਦਫਨਾਇਆ।
ਬਾਬਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪਾਤਰ ਸੀ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਫਲ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਸੁਹਜ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਕਲਾਤਮਕ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਭਰਪੂਰ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਜ਼ਹੀਰ-ਉਦ-ਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਬਾਬਰ (1483-1530), ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਜੇਤਾ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੂਜਾ 9815591967
