ਮਿਰਜ਼ਾ ਗ਼ੁਲਾਮ ਅਹਿਮਦ ਦਾ ਜਨਮ 13 ਫਰਵਰੀ 1835 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਮਿਰਜ਼ਾ ਗੁਲਾਮ ਅਹਿਮਦ ਦੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਚਿਰਾਗ ਬੀਬੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਮਿਰਜਾ ਗੁਲਾਮ ਮੁਰਤਜਾ ਸੀ । ਮਿਰਜ਼ਾ ਗ਼ਾਲਬ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਮੁਗਲ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਉਹ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕੁਰਾਨ ਦਾ ਅਰਬੀ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹਨਾ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਫਾਜ਼ਿਲ-ਇ-ਇਲਾਹੀ ਨਾਮਕ ਅਧਿਆਪਕ ਤੋਂ ਮੂਲ ਅਰਬੀ ਵਿਆਕਰਣ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਹੁਰਮਤ ਬੀਬੀ ਤੇ ਨੁਸਰਤ ਜਗਾਂ ਬੇਗਮ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। 10 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਫਜ਼ਲ ਅਹਿਮਦ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ। ਫਿਰ 17 ਜਾਂ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਗੁਲ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ, ਮਿਰਜ਼ਾ ਗੁਲਾਮ ਮੁਰਤਜ਼ਾ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਸਨ, ਤੋਂ ਦਵਾਈ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਵੀ ਕੀਤਾ। ਗੁਲਾਮ ਅਹਿਮਦ ਇਸਲਾਮ ਲਈ ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਬਹਿਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਜੋਂ ਉਭਰਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਚਾਲੀ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਉਸਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਰੱਬ ਨੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 1889 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਚਾਲੀ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨਾਲ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ।
1859 ਈ ਵਿੱਚ ਮਿਰਜ਼ਾ ਗੁਲਾਮ ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਕਾਦੀਆਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਵਿਖੇ ਅਹਿਮਦੀਆ ਲਹਿਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ। ਉਸਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਹਿਮਦੀਏ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਮਿਰਜ਼ਾ ਗੁਲਾਮ ਅਹਿਮਦ ਨੇ 1890 ਈ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਅਨੁਯਾਈ ਬਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸੀ। 1900 ਦੇ ਲਗਭਗ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੈਗੰਬਰ ਅਖਵਾਉਣਾ ਅਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਫੌਜੀ ਜਹਾਦ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ।ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ, ਉਸਨੇ ਲਗਭਗ 400,000 ਅਨੁਯਾਈਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਿੰਧ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਪ੍ਰੈਸ ਲਗਾਲਈ ਸੀ ।ਉਹ ਕੁਰਾਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਦਿੰਦੇ ਸੀ। ਇਸਲਾਮ ਧਰਮ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਮੰਨਦੇ ਸਨ ।ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਸੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ। ਉਂਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਰਾਨ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ‘ਤੇ ਚੱਲਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ।ਉਹ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਜ਼ਿਹਾਦ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਈ ਸਕੂਲਾਂ ਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼ ਪੱਛਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।26 ਮਈ 1908 ਮਿਰਜ਼ਾ ਗੁਲਾਮ ਅਹਿਮਦ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ।ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ।ਅਹਿਮਦੀਆ ਲੋਕ ਮਿਰਜ਼ਾ ਗੁਲਾਮ ਅਹਿਮਦ ਨੂੰ ਪੈਗ਼ੰਬਰ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਸੰਪਰਦਾਇ ਬਣ ਗਏ। ਅਹਿਮਦੀਆ ਲਹਿਰ ਨੇ ਇਸਲਾਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੇਂਦਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ। ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਾਥੀ ਹਕੀਮ ਨੂਰ-ਉਦ-ਦੀਨ ਨੂੰ ਉਸਦਾ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਅਸਿਸਟੈਂਟ ਪ੍ਰੋ. ਗਗਨਦੀਪ ਕੌਰ ਧਾਲੀਵਾਲ
