ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 5 ਜਨਵਰੀ 1592 ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਰਾਜਾ ਉਦੈ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ 'ਜਗਤ ਗੋਸਾਈ' ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਬਚਪਨ ਦਾ ਨਾਂ ਖੁਰਰਮ ਸੀ। ਖੁਰਰਮ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦਾ ਛੋਟਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ।ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂ ਨੂੰ ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੇ 1617 ਈ: ਵਿਚ ‘ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂ’ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ। 24 ਫਰਵਰੀ 1628 ਨੂੰ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੇ ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ‘ਅਬੁਲ ਮੁਜ਼ੱਫਰ ਸ਼ਹਾਬੂਦੀਨ, ਮੁਹੰਮਦ ਸਾਹਿਬ ਕਿਰਨ-ਏ-ਸਾਨੀ’ ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਨਾਲ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਕੀਤੀ।ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਤਿੱਖੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਾਲਾ, ਬਹਾਦਰ ਅਤੇ ਨਿਡਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸੀ। ਉਹ ਕਲਾ ਦਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਦਾ ਬਹੁਤ ਭਵਨ ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਾ ਦਾ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰੇਮੀ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ 20 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1612 ਵਿੱਚ ਨੂਰਜਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਆਸਫ਼ ਖਾਨ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਅਰਜ਼ੁਮੰਦ ਬਾਨੋ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿਚ 'ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਪਿਆਰੀ ਬੇਗਮ ਬਣ ਗਈ।ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਉਸ ਪ੍ਰੇਮੀ ਵਜੋਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਬੇਗਮ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਇਮਾਰਤ ਤਾਜ ਮਹਿਲ ਬਣਾਇਆ।ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਸੀ।ਉਸ ਦੇ ਰਾਜ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸੁੰਦਰ, ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਇਮਾਰਤਾਂ ਹਨ। ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਕੋਈ ਗੜਬੜ ਨਹੀਂ ਹੋਈ । ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕੰਧਾਰ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਹੱਥੋਂ ਖੁਸ ਗਿਆ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿਉਕਿ ਕੰਧਾਰ ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਸੈਨਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ।ਇਸਲਈ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੇ ਕੰਧਾਰ ਵਲ ਤਿੰਨ ਮੁਹਿੰਮਾਂ 1649,1652,1653 ਈ. ਵਿੱਚ ਭੇਜੀਆਂ ਜੋ ਕੇ ਅਸਫਲ ਰਹੀਆਂ।ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੇ 1648 ਵਿਚ ਆਗਰਾ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਇਆ; ਪਰ ਉਸਨੇ ਆਗਰਾ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਅਣਗੌਲਿਆ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਰਜ ਵੀ ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਸਨ। ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਕੱਟੜ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ।ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੇ ਸਿਜਦਾ ਅਤੇ ਪਾਈਬੋਸ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਇਲਾਹੀ ਯੁੱਗ ਦੀ ਥਾਂ ਹਿਜਰੀ ਯੁੱਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ।ਗਊ ਹੱਤਿਆ 'ਤੇ ਲੱਗੀ ਪਾਬੰਦੀ ਹਟਾ ਦਿੱਤੀ। ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਰੱਖਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਸੀ।ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸੱਤਵੇਂ ਸਾਲ ਤੱਕ ਇੱਕ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹਿੰਦੂ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਵਿੱਚੋਂ ਹਿੱਸਾ ਮਿਲੇਗਾ।ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖਰਾ ਵਿਭਾਗ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ।ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਨਾਲ ਜੰਗ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਸਨੇ ਆਗਰਾ ਦੇ ਗਿਰਜਾਘਰ ਨੂੰ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ। ਮੁਗ਼ਲ ਭਵਨ-ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਭਵਨ-ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਾ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਇਮਾਰਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਤਾਜ ਮਹਿਲ, ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ, ਸਮਨ ਬੁਰਜ਼,ਮੋਤੀ ਮਸਜਿਦ,ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ,ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ ਆਦਿ ਬਣਵਾਈਆਂ ਸਨ।ਉਸਨੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂਨਾਬਾਦ ਨਾਮੀ ਨਗਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ ਅੰਦਰ ਰੰਗ ਮਹਿਲ,ਮੋਤੀ ਮਹਿਲ, ਹੀਰਾ ਮਹਿਲ,ਦੀਵਾਨ ਏ ਆਮ, ਦੀਵਾਨ ਏ ਖ਼ਾਸ ਆਦਿ।ਦੀਵਾਨ ਏ ਖ਼ਾਸ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਸੋਨੇ ਅਤੇ ਰਤਨ ਹੀਰੇ ਜੜਿਆ ਸਿੰਘਾਸਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।ਜਿਸਨੂੰ ਤਖ਼ਤ ਏ ਤਾਉਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।ਉਸ ਦੇ ਰਾਜਕਾਲ ਨੂੰ ਮੱਧਕਾਲੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ 'ਸੁਨਹਿਰੀ ਯੁੱਗ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਅੰਤ 1666 ਈ.ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਤਾਜ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਦੀ ਕਬਰ ਕੋਲ ਹੀ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ।
ਪੂਜਾ 9815591967
