(ਲੜੀ ਨੰਬਰ.1 )
ਜਲਾਲ ਉੱਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਅਕਬਰ ਤੈਮੂਰ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਮੁਗਲ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ।ਅਕਬਰ ਨੂੰ ਅਕਬਰ -ਏ - ਆਜ਼ਮ ( ਅਰਥਾਤ ਅਕਬਰ ਮਹਾਨ ) , ਸ਼ਹਿੰਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ, ਮਹਾਬਲੀ ਸ਼ਹਿੰਸ਼ਾਹ ਦੇ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਅਕਬਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ 1605ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਧਿਕਾਸ਼ ਭਾਗ ਸਮਿੱਲਤ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਮਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।
ਜਲਾਲ ਉਦ-ਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਅਕਬਰ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਕਤੂਬਰ 1542 ਈ.ਨੂੰ ਅਮਰਕੋਟ ਦੇ ਰਾਜਪੂਤ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਕਬਰ ਦਾ ਜਨਮ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਹੋਇਆ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਬਦਰੂਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਅਕਬਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।ਬਦਰ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪੂਰਾ ਚੰਦ ਅਤੇ ਅਕਬਰ ਉਸਦੇ ਨਾਨੇ ਸ਼ੇਖ ਅਲੀ ਅਕਬਰ ਜਾਮੀ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਹਮੀਦਾ ਬਾਨੋ ਸੀ।ਅਕਬਰ ਸਿਰਫ ਤੇਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਸੀਰੁੱਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਹੁਮਾਯੁੰ ਦੀ ਮੌਤ ਉਪਰਾਂਤ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਰਾਜਗੱਦੀ ਉੱਤੇ ਬੈਠਾ ਸੀ।
ਬਾਦਸ਼ਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਬਰ ਹੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੋਨਾਂ ਵਰਗਾਂ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਮਿਲਿਆ। ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੂ - ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੰਪ੍ਰਦਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦੀਆਂ ਦੂਰੀਆਂ ਘੱਟ ਕਰਣ ਲਈ ਦੀਨ-ਏ-ਇਲਾਹੀ ਨਾਮਕ ਧਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।
ਅਕਬਰ ਆਪਣੀ ਡੂੰਘੀ ਸੋਚ, ਸਾਹਿਤਕ ਰੁਚੀ, ਕਲਾ ਪ੍ਰੇਮੀ, ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਹਰ ਕਦਮ ਉਸ ਦੇ ਨੌਂ ਰਤਨਾਂ ਬਿਨਾਂ ਅਧੂਰਾ ਹੈ। ਨੌਂ ਰਤਨ ਉਸਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਇੰਝ ਜੁੜੇ ਨੇ ਜਿਵੇਂ ਮੁੰਦਰੀ 'ਚ ਨਗੀਨਾ।ਬਾਕੀ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਅਕਬਰ 'ਚ ਧਾਰਮਿਕ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਵਧੇਰੇ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਉਸਦੇ ਦਰਬਾਰ ਦੇ ਨੌਂ ਰਤਨ ਹਨ ਜੋ ਹਰ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ ਅਤੇ ਉੱਚ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸਨ। ਇਹ ਨੌ ਰਤਨ ਸਨ - ਰਾਜਾ ਟੋਡਰ ਮੱਲ,ਅਬਦੁਲ ਰਹੀਮ ਖ਼ਾਨ-ਏ-ਖਾਨਾ,ਬੀਰਬਲ,ਤਾਨਸੇਨ, ਫ਼ੈਜ਼ੀ,ਮਾਨ ਸਿੰਘ,ਅੱਬੂ- ਫ਼ਜ਼ਲ- ਇਬਨ- ਮੁਬਾਰਕ,ਫ਼ਕੀਰ-ਐਜ਼ਿਓ-ਦੀਨ ਅਤੇ ਮੁੱਲਾ-ਦੋ-ਪਿਆਜ਼ਾ।
ਅਕਬਰ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਬਣਾਈ, ਜਿਸ 'ਚ 24,000 ਦੇ ਕਰੀਬ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, ਉਰਦੂ, ਫਾਰਸੀ, ਲਾਤੀਨੀ ਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਨ। ਅਨੁਵਾਦ ਦਾ ਕਾਰਜ ਉਸਦੇ ਨੌਂ ਰਤਨ ਬਾਖੂਬੀ ਕਰਦੇ ਸਨ।ਸਿਰਫ਼ ਐਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਫ਼ਤਹਿਪੁਰ ਸੀਕਰੀ 'ਚ ਉਸ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਵੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਬਣਵਾਈ। ਅਕਬਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਖ਼ਾਸ ਬੇਗਮਾਂ ਜੋਧਾ ਤੇ ਸਲੀਮਾ ਬੇਗ਼ਮ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀਆਂ ਸ਼ੌਕੀਨ ਸਨ ਤੇ ਸਲੀਮਾ ਬੇਗ਼ਮ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਕਵਿਤਰੀ ਸੀ।ਲੋਕ ਭਲਾਈ ਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਰਜਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਹਿੰਦੂ ਪਰਜਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ 'ਅਕਬਰ' ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ।ਅਕਬਰ ਦੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਯੁੱਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੂਜਾ 9815591967
